Natal del frigide Nord

Decembre es pro le danese un mense active, plen de traditiones e
preparationes pro Natal, celebrate le vespere del 24 de decembre. Le
Natal es un lumine in le obscuritate, anque litteralmente, pois que
decembre es un mense hibernal in Danmark. Le sol se leva solmente a
circa 8 horas e se pone de novo a circa 15.30 horas. Le longe nocte
hibernal nordic rege durante le majoritate de cata die.
 Foras le daneses placia catenas de lumines electric in lor plus grande
abiete – o in un altere arbore visibile. Durante le annos recente
parvissime ampullas electric in massas ha essite vidite in le ramos nude
del arbores, creante picturas de lumine.
 Le temperatura normalmente cade a zero, si non a alcun grados minus
zero, ma il differe multo, si il ha nive o non. Malgrado le memoria del
daneses, le vespere de Natal solmente ha essite blanc septe vices
durante le 20-esime seculo; isto require que tote le pais es coperite
per nive a 17 horas del postmeridie.
 E naturalmente on in omne caso memora poner mangiar al aves – nive o
non.
 Quando il ha nive, homines de nive con un carrotta como naso e uvas sic
o tortettas de specie como oculos, e lanternas de nive rapidemente se
erige in le jardines. Le arte es facer le parve candelas lucer in le
lanternas, sin que illos disgela – e evitar que le can del vicino ha
mangiate le material non-nivose le die sequente... E le slitta es in
uso, si tosto que le nive coperi le parve collinas vicin.
 Le quatro dominicas ante Natal es qualcosa special. Le preparationes de
Natal assi pote comenciar ja in novembre. A cata del quatro dominicas
ante Natal on accende un candela in plus in le “corona de advento”,
normalmente un corona facite per palea o abiete e con quatro candelas
spisse. Iste corona de advento pende sovente ab le plafond in rubie
bandas.
 Quando le 1 de decembre arriva, comencia un serie de traditiones. Le
edificios es poco a poco ornamentate con parve gnomos (de papiro o como
figuras), rubie bandas es ponite in le fenestras formante parve
quadratos, oranges con dianthos pende in bandas rubie ab le plafond e
gusta deliciosemente, on face tortas etc., e on accende cata die le
“candela de calendario” – un candela sur le qual ha essite pingite omne
le cifras ab 1 a 24 le un sub le altere. Cata die on accende le candela,
e ancora un data dispare; assi on conta le dies usque Natal. Pro gauder
le infantes, le candela es grande lo que face impossibile sequer le ver
calendario; sempre on es un o duo dies in retardo malgrado le optime
effortios, quando mama e papa remane eveliate in le tarde nocte pro
facer le candela sequer le natura. Un calendario de Natal, facite de
carton e con 24 portettas, es popular con le infantes. Le motivos del
calendario corresponde con illo del qual le television monstra cata die
un episodio de circa un medie hora a 18 horas. Le personages es sovente
puppas de mano o un combination de ver personas e puppas de mano o
figuras designate.
 In multe casas, on ha anque un calendario con pacchettos. Le infante
recipe un pacchetto cata del 24 dies usque Natal. In certe familias on
usa un grande, rubie calcetta que pende ab le pariete. Cata nocte, Papa
Natal veni con un pacchetto pro le infante, qui gaude al matino sequente
e durante tote le mense de decembre subito demonstra que ille o illa sin
problemas pote levar se del lecto!
 Le choros ha un periodo occupate. Non jammais antea de tote le anno ha
tante personas tante vices in tante ecclesias presentate le mesme
oratorio de Händel, “Messiah”. Le presentationes es sovente plen de
gente, como le daneses anque flue al concertos numerose con cantos de
Natal.
 Le 13 de decembre es un special tradition scandinave – le Die de
Lucia.Telespectatores danese se leva de bonissime hora pro trovar le
programma svedese e vider Sancte Lucia marchar in su roba blanc con su
corona de abiete illuminate e con un candela in le manos, sequite per su
camereras vestite equalmente (ma sin corona), visitante le veteres in le
asylos. Le pueras es sequite per Staffan, le juvene pastor con su stella
lucente e su blanc cappello coniforme. In multe scholas danese, iste
procession ha devenite un tradition que anque attrahe parentes, fratres
e sorores, e in le postmeridies le spectaculo continua in le asylos
local pro veteres.
 Le 21 de decembre es solstitio hibernal – le die le plus curte del
anno. Ab iste die le nocte se abbrevia in longor, e le die regania su
fortia. On lo nota sovente in februario...
 Le 23 de decembre es “le vespere de Parve Natal” – le die ante le
grande die. In multe casas le vespere es usate pro ornamentar le abiete
de Natal. Tote le familia adjuta, durante que on mangia tortas sucrate,
fructos,tortettas de specie etc. Le abiete es coronate per un stella,
symbolisante le stella que duceva le pastores al infante Jesus. Cordes
de papiro, cornettas e parve corbes de palea es placiate sur le ramos
del abiete e plenate per bonbones. Un filo con parve bandieras danese,
Dannebrog, curre como un catena ab summitate al fundo del abiete in
circulos. Al fin es placiate candelas de stearina sur le ramos. Sub le
basse ramos del abiete es placiate le presentes, inveloppate in papiro
colorate. In certe familias, le abiete es solmente ornamentate in le
antemeridie del 24 de decembre.
 Le 24 de decembre es le die del vespere de Natal. Le ultime
preparationes occurre. In le cocinas es preparate porco con caule rubie,
gallo de India o anate. Le dessert es normalmente ris à l’amande o ris
con lacte – le ultime dicite esser un favorito pro le gnomos. In le
postmeridie on va a ecclesia, durante que le obscuritate cade. Pois on
se assembla pro mangiar le repastos de Natal. In le dessert on cela un
singule amandola integre; ille, qui trova isto sin rumper lo per su
dentes, gania le “presente de amandola”, un parve premio. Post le cena
on va circum le abiete, ornamentate bellemente e con candelas genuin (o
electric, quando il ha infantes), cantante le cantos de Natal.
Finalmente le donos es dispacchetate, on mangia sucrerias e bibe
caffe/the. A circa medienocte on retorna a casa. Certes specta pois le
transmission in TV del missa ab le Vaticano.
 Le 25 e 26 de decembre es dies sancte. Ci le daneses vide le altere
partes del familia e amicos, non invitate pro le vespere de Natal. Isto
occurre sovente per lunches Natal con le famose “smørrebrød” e aquavite.
Multe familias visita le ecclesias anque durante iste dies.
 Le vespere del Anno Nove, le 31 de decembre, es un grande festa con
foco de artificio. Le daneses specta le oration del regina a 18 horas,
transmittite directemente ab le palatio regal Amalienborg in Copenhagen.
Pois comencia le bon dinar e le festa. E malgrado le poc dormir, on se
leva al matino del die del Anno Nove pro spectar in le TV o audir in le
radio le traditional concerto del Anno Nove ab Vienna. – Le
ornamentationes e le abiete de Natal remane in multe casas – con o sin
le agulias – usque le 6 de januario, le Die del Sancte Tres Reges. Iste
die non es un die sancte, ni feriate, in Danmark, ma a iste die fini pro
multe daneses le Natal, e le vita normal continua ... usque le veniente
Natal.

Con mi optime salutes
Thomas Breinstrup