Ante alcun tempore un de vos demandava de Ling e Mondial. Ecce un rapide
traduction de un articulo in re iste linguas publicate in Målföret, le
organo del Gremio lingual (pro le cultivation del svedese) nr 4 1997/98.
Plus de ling e un poco de mondial
A vices toto es si facile. Habente legite le inquestas in le numero 4:96
del Målföret io comenciava sercar le lingua in encyclopedias accessibile.
In le Nationalencyklopedin (le plus grande e recente encyclopedia national
de Svedia) il non sta mesmo un parola in re _ling_. In Svensk uppslagsbok
(le titulo significa libermente traducente Encyclopedia/lexicon svedese) il
tamen ha alcun lineas in re iste lingua international auxiliar, construite
de un professor gymnasial de anglese e francese in Stockholm del nomine
Anders Olson, que le lingua es characterisate per un multo grande
simplification, que le vocabulario es plus prendite ex linguas romance con
multo forte tractos anglese, e al fin del articulo se mentiona le libro
"Parle ju ling?". In le bibliotheca urban de Stockholm on me lo apportava
ex le magasin bibliothecari e nunc le libro era donate pro lectura le prime
vice durante 20 annos.
Io cercava e trovava postea le nomine Anders Olson in le libro telephonic
de Stockholm e le contactava per le numero indicate.
Anders Olson habeva le idea de tentar construer un lingua sin inflexiones
post le lectura del libro "Ordet och Pennan i Mittens Rike" (Le titulo
significa: Le parola e le penna in le Regno del Medie, i.e. China". Benque
ille pensava que le chinese es un lingua difficile, illo tamen semblava
esser plus facile que nostre linguas europee in un respecto. In nostre
senso del parola il habeva nulle grammatica in le lingua, e le parolas
habeva nulle suffixos inflexional.
Su prime manual era publicate in 1948 sub le titulo "parle ju ling?" e
habeva un bon reception. A ille tempore le professor de linguas romance del
Stockholms högskola (Schola superior stockholmense" era Gunnar Tilander,
qui in le periodico Moderna språk (Linguas moderne) appellava ling "le
lingua artificial plus simple e plus facilmente maneabile que usque iste
momento ha emanite ex le cerebro de un humano". O como illlo se dice in
ling: "mas simpl e komod artilingva ke til or projekte de hom sereber".
Anders Olson tamen pensava que su lingua poterea esser ancora plus
simplificate, assi que su original _old ling_ deveniva un ancora plus
simple _nov ling_. Illo era publicate in un libro publicate in le anno 1950
in anglese, "How to Speak ling".
Alcun exemplos del simplicitate del lingua: le alphabeto ha 20 litteras.
Majusculos non existe, ni finales de casos, ni plural, ni formas temporal,
ma le senso es indicate del contexto. Exemplo: _me pap haus es grand_ (Le
casa de mi patre es/era grande).
Kay Risberg
- - - - - -
Le lingua auxiliar _ling:_ Infelicemente io ha trovate nihil, malgrado
multe esplorationes in le antiquariatos. Al contrario io possede _Mondial_
le grammatica de 1943 e le dictionario francese-mondial/ mondial-francese
de 1953.
Le lingua mondial era create de fil.dr (philosophiae doctor) Helge Heimer,
Oscarsparken 17, Örebro. Le vocabulario es multo simile al francese (e al
anglese). Infelicemente le manuscripto de Heimer ha disparite,
probabilissime illo ha essite destruite.
Un par specimines de Mondial: El comenzavi per ridar i finavi per plorar
(Illa comenciava per ridenter e finiva per plorar). Yo ha audiate parlar de
lui (Io ha audite parlar de ille)). Il alegra se que tu ha venate (Ille
gaude que tu ha venite).
Durante le seculos il se dice que on ha construite forsan 500 linguas
auxiliar*, le un plus fantastic que le altere. Il erea extrememente
interessante saper alque in re Alwato (1870), Myrana (1889) e Spokil (18??).
*Il ha estimationes secundo le quales il existe approximatemente 1.000
linguas auxiliar plus o minus complete. In un proxime futuro il forsan
existera tanto auxiliarios como linguas ethnic! Nota de Kj.R.
Ecce alcun cosas amusante mixte: thi-bohd'n-tarboon es in _lingualumina_ e
significa Irish greyhound. In le mesme lingua Ez-wu (puera) e Ezwunoh
(femina adulte).
_Me nu lovi_ es Bolak. Significa: Io non ama.) Plus: Me vilo er(Io desira
de isto). Me konto ar (io conta/calcula de isto).
In_Spokil_ io cognosce solmente iste phrase: Tsaeva dedaj nulezu sios
viodel o muja! (Prende corage! - Deo nunquam abandona le sues!
Rune Thorsell, Vällingby
Inspirate per le successose recerca in le libro telephonic de Kay Risberg io
introduceva le cercar de Helge Heimer e su lingua mondial.
Ille viveva 1890 - 1959, era doctor de francese e desde le anno 1934 lector
del francese e anglese al reverentiate Karolinska högre allmänna läroverket
för gossar (le gymnasio pro pueros) appellate colloquialmente Karro, in le
urbe Örebro. Un de su ancian alumnos, le prestre del contracto de Edsberg,
Orvar Pettersson, le describe como un parve humano elegante, a mustachio,
vestite in un gilet impar e un cravata papilion. Differentemente de Anders
Olson ille non probava su lingua al gimnasianos. Obviemente ille era un bon
pedagogo qui i.a. provideva su alumnos de un specie de modello del
structura de propositiones francese. "Io non habeva un altere professor de
francese qui faceva lo mesme, ma illo era bon. Subito on comprendeva
precisemente."
- Ma como debe un persona esser create pro haber le idea de construer un
lingua?
"Certo ille era un persona inusual. Ille poteva seder ridente
silentiosemente a se ipse. On solo videva paroxysmos del spatulas. Ille e
su marita era maestros svedese de dansa, e isto era un poco inattendite, si
assi dicer..." (Forsan inusual es un expression blande in le region del
dissidentes ecclesial del provincia de Närke).
Duo del juvene collegas de Heimer in le urbe Örebro, Hilla-Britta Lindeberg
e Yolande Malmberg ha memorias identic de ille, e le ultimo mencionate de
illas narra assatis sensationalmente, que illa forsan in alcun loco ha un
banda, o possibilemente un fila magnetic con Helge Heimer parlante su
mondial, que ille ipse pensava esser multo plus belle e plus melodiose que
esperanto. Nos retornara al thema!
Kerstin Pettersson
Kjell [log in to unmask]
Kjell Rehnstroem
Vaenortsgatan 87
S-752 64 UPPSALA
Suedia - Sweden
|
