sig wrote:
>
> Bellissime Anne!
>
> Sed que es le lingua-ce nést pas francais bien sure--"écrit en patois
> gruérien"!? Que significa iste???? Io comprende solmente un paucissime
> parte de illo...
> Esque iste es un variante del rheto romanian famose, nonne? Multe
> curiose, estranie, sona quasi como un mixtura de linguas european!
Allegra Sigmund e totes,
Ecce un parve explication de lo que es le patois in le Suissa francese :
Le Suissa ha 4 linguas nationale, germano, italiano, rheto romanian e
francese. Ma, usque al 16e seculo, on non parlava francese in Suissa,
sed on parlava francoprovencal (un lingua parlate in Suissa + le parte
de Francia proxime de Suissa + un parte del nord de Italia).
Nonobstante, le francoprovencal non esseva scribite; le textos official
esseva scribite in latino e alicun vices in francese. Al 16e seculo, le
reformatores protestante francese esseva persecutate per Francia e plure
de illes ha fugite in le Suissa "romande" (le parte ubi on parlava
francoprovencal, e que es le Suissa francese actual). Un grande parte de
iste Franceses esseva nobles o burgeses ric. A iste tempore, pro haber
un jure politic, on debeva pagar le "burgesia", e alora on poteva haber
un poter politic. Le refugiates francese ha pagate le burgesias e ha
prendite le poter politic, e etiam le poter religiose. Le reformator
francese Calvin ha traducite le Biblia in francese,e parlava in francese
in le ecclesia. Illo esseva un obligation de ir al ecclesia, e illac
illo esseva totalemente prohibite de parlar francoprovencal, que esseva
considerate como un lingua multo vulgar e primitive. In facto, illo non
esseva considerate como un lingua, sed como un "patois", lo que
significava : un medio de communication multo simple, primitive, vulgar
e povre.
Iste Franceses nunquam ha apprendite le francoprovencal pro poter parlar
con le Suissos. Plure de illos esseva ubi ecclesiasticos o inseniantes,
e le infantes esseva fortiate de apprender le francese si illes voleva
ir al schola con iste inseniantes.
Le 16e seculo esseva un tempore violente, sin tolerantia. Le
protestantes francese ha fortiate le suissos qui habeva un pronomine
"troppo catholic" a cambiar lor pronomine. Un grande parte del cultura
suisse ha essite prohibite (musica, poesia popular) o destruite
(sculpturas, desinios), per le reformatores.
Nonobstante, le lingua francoprovencal esseva parlate ancora al casa per
le Suissos. Ma in 1806, un lege ha totalmente prohibite le
francoprovencal in le scholas. Le inseniantes esseva tanto "respectuose"
del lege que illes puniva fortemente le infantes qui parlava
francoprovencal mesmo in le strattas o in le locos public. Alora le
parentes non plus osava parlar francoprovencal a lor infantes, e le
francoprovencal se ha perdite rapidemente.
Totevia, il ha personas que ha tentate de resister al perdita del
lingua. Hodie, in le regiones protestante, le francoprovencal es quasi
perdite, il ha solmente vetule personas que lo cognosce ancora ben. In
le region catholic, le francoprovencal es ancora parlate per alicunos,
ma non multe. Le texto que vos ha vidite pro explicar le "desalpe" es in
francoprovencal del region de Gruyère, un region catholic.
Generalmente, on non utilisa le parola "francoprovencal" sed le parola
"patois". Iste parole es devenite in Suissa un parola positive que ha le
signification de un lingua. On dice : "io parla patois" como on dice "io
parla francese, svedese, italiano..."
Le patois es un lingua latine. Il ha plure variationes de patois in le
varie regiones de Suissa.
Pro facer iste historia linguistic plus personal, io pote ader isto :
Mi gran-granmatre Sophie (1870-1957) : Illa esseva bilingue
(patois-francese), sed parlava generalmente in francese.
Mi granmatre Mina (1911-1993) : Illa comprendeva le patois, poteva leger
lo, sed non poteva parlar lo. Ma al occasiones special, illa legeva
poesias in patois.
Mi matre Marianne (1934-) : Illa non comprende le patois.
... e me, evidentemente,io non comprende le patois, e lo regretta multo.
Sed mi francese es plen le parolas de patois, un parve consolation.
Amicalmente,
Anne
--
Anne Bürgi
Courriel : [log in to unmask]
Adresse : 640, McGregor, app. 406. Sherbrooke, QC, Canada, J1L 1V7
téléphone : -- 819 573 0068
|
