Le linguas basse pote esser gruppate in tres classes.
1. Le linguas romanic evolveva ex le dialectos del latino
vulgar. Le causa del dialectisation e le del formation de
nove linguas era que post le decomposition del imperio
occidental le communication inter le population simple
del varie regiones quasi toto cessava e il es ben sapite
que le isolation semper resulta in un divergentia lingual.
Le linguistica sole distinguer dece-un linguas romanic (le
sardo, le italiano, le dalmatiano, le rumano, le
rhetoromano, le francese, le provencial, le catalano, le
espaniol, le galiciano e le portugese) le quales ha
numerose dialectos. Le dalmatiano extingueva in le
dece-none seculo, le alteres vive anque hodie. Ex illos -
ab le un latere a causa de lor peso litterari, ab le
altere latere in consequentia de lor diffusion e de lor
rolo in le communication international - al presente le
francese, le espaniol, le portugese e le italiano es
particularmente importante.
Il es a mentionar que le rumano - le lingua del
descendentes de un population romanisate del parte del
sud del Peninsula Balkanic - era parlate in le imperio
oriental, pro isto su parlatores pertineva al ecclesia
grec e tote lor evolution - e historic e lingual -
differeva assatis ab le de tote le populos romanophone
pertinente al ecclesia latin.
Pro demonstrar le divergentia del linguas romanic, nos
examina un sol exemplo. Le vocabulo latin "audire" (=
"audir") deveniva in le italiano "udire", in le espaniol
"oir", in le portugese "ouvir", in le francese "ouïr".
Super le base de diverse tractos characteristic lor le
linguas romanic pote esser classificate in tres modos. On
pote distinguer linguas romanic
1. occidental (pyreneo-alpin) e oriental
(appenino-balkanic),
2. mediterranee e continental,
3. intermedie e lateral.
Le francese es occidental, continental e intermedie; le
espaniol es occidental, mediterranee e lateral; le
portugese es occidental, mediterranee e lateral; le
italiano es oriental, mediterranee e intermedie. (Le
rumano es oriental, mediterranee e lateral.)
On vide immediatemente que le espaniol e le portugese
pertine al mesme classe (le qual on sole nominar iberic)
durante que le italiano e le francese pertine a classes
diverse.
Pro dar un sol exemplo a cata tracto distinctive nos
observa solmente que
1.1 in le linguas romanic occidental le plural del
substantivos se termina in -s, in le orientales in
general in -i, o -e. (Le prime proveni del accusativo, le
secunde del nominativo latin) Assi in le francese "loups",
"lunes" (= "lupos", "lunas"), in le espaniol "lobos",
"lunas", ma in italiano "lupi", "lune";
1.2 in le mediterranees le vocales final del latino vulgar
es conservate, in le continentales, in vice, illos
dispareva o se reduceva. Assi nos ha (ab "lupo", "luna")
in le italiano "lupo", "luna", in le espaniol "lobo",
"luna", ma in le francese "loup", "lune";
1.3. in le intermedies le comparativo es construite per un
descendente del adverbio latin "plus", in le laterales
per un de le "magis". Assi in le italiano "pi-", in le
francese "plus", ma in le espaniol "m s".
In le formation del linguas romanic le varie substratos e
superstratos lingual - i.e. ab le un latere le linguas
super que le latino se installava, ab le altere latere
illos cuje parlatores como conquisitores appropriava le
latino - jocava rolos significante. P.e. nos observa que
in le formation del francese le substrato gallic (celtic)
e le superstrato franc (germanic) - le lingua mesme
obteneva su nomine ab isto! - jocava equalmente rolos.
Le linguas romanic era parlate originalmente per homines
vivente inter conditiones modestissime. Pro isto lor
vocabulario multo se reduceva comparate a le del latino
classic. Iste processo era promovite per que le lingua de
erudition remaneva le latino, dunque il non mesmo habeva
un exigentia al vocabulos del major nivello de erudition
in le lingua del plebe.
2. Inter le linguas non romanic es a mentionar primo le
germaniches proque le populos de lingua germanic restante
extra le frontieras del ancian imperio o installante se in
ille zonas marginal sue ubi le population latinophone
dispareva (como supra toto ab le un latere inter le
Danubio e le Alpes e in le region del Rheno, ab le altere
latere in Grande Britannia) reteneva lor lingua. Ex illos
proveni le hodierne linguas german, nederlandese e
scandinave.
Le significantia del hodierne linguas celtic (irlandese,
scotese, gallese, breton) non es troppo grande. Plus
importante es le descendentes del retenite linguas baltic
(letton, lituan) e slave (polonese, tchec, slovac, sloven,
croate).
Al fin nos mentiona le alicun linguas finnougrian que
anque hodie existe: le hungaro, le finnese, le
estoniano.
Iste linguas non romanic - o plus tosto lor ancestres - in
le epocha in question - similemente al romaniches - non
era apte a exprimer contentos de un cultura plus alte.
3. In le dece-prime seculo le normannos de origine
scandinave ma francophone conquireva le anglosaxones
germanicophone (vivente in le partes central e del sud-est
de Grande Britannia). Le resultato de iste evento era un
mixtion lingual anglosaxone-francese ex que nasceva le
lingua anglese. Iste lingua mixte - ab le puncto de vista
linguistic de typo creol - occupa un loco special inter
le linguas germanic e romanic.
Su vocabulario grandemente se romanisava assi que ab un
puncto de vista lexic illo pote esser considerate como un
lingua quasi romanic. Su grammatica, in vice, deveniva
toto peculiar. Le accidentia se simplificava
extrememente: un accidentia plus simple serea ja a pena
apte al expression acceptabilemente concise del
relationes grammatic le plus importante. Le loco del
disparite formas synthetic era occupate per un systema ric
de structuras analytic. Le grammatica del anglese es
paradigmatic ab le puncto de vista que illo monstra, qual
sorta de grammatica se produce in caso de un mixtion
lingual germano-romanic.
Le diverse linguas del medieval Europa Occidental,
naturalmente, influentiava le unes le alteres. Ante toto
nos ha a mentionar que le latino de iste periodo ja non
era le classic. Sub le influentia del linguas vulgar
pauco a pauco se formava un nove version del latino: le
medieval. Isto era apte a functionar como lingua alte e
al mesme tempore connexive de su epocha.
Ma non solo le linguas vulgar influentiava le latino:
anque isto los influentiava. Pauco a pauco un numero
augmentante de vocabulos latin se incorporava in le
linguas vulgar.
Un tertie typo de influentia era que le vocabulos
comenciava migrar ex le un lingua vulgar in le altere.
Le evolution del linguas national. Parallelmente al
ascension cultural del stratos social laic le plus alte
le exigentia de poter exprimer contentos non solo
quotidian in le linguas vulgar comenciava monstrar se.
Ab le initio del secunde millennio obras litterari in le
linguas romanic - primo in le francese, postea in le
provencial e in le dece-tertie-dece-quarte seculos anque
in le italiano (que nos pensa a Boccaccio, a Petrarca e
supra toto a Dante) comenciava apparer. Pauco a pauco le
uso del linguas romanic deveniva consuete e le del latino
desuete in le campos le plus vaste del vita. Iste
processo conduceva a tal eventos que pro exemplo in 1539
le rege Francisco I de Francia (del resto, un del
representantes le plus famose del fanatic intolerantia
religiose) inaugurava le francese como le sol lingua
official de su pais.
Obviemente, como le uso del linguas - nos pote ja dicer:
national - romanic se expandeva, le inricchimento de lor
vocabulario deveniva urgente. On satisfaceva iste
exigentia per adoptar vocabulos ab le latino adaptante
los al systema phonetic e morphologic del lingua national.
Ma post que le methodos del linguistica historic era
ancora incognoscite, iste adaptation succedeva solo
partialmente: le vocabulos in question remaneva plus
latinesc que illos haberea remanite si illos habeva
pertinite continuemente al vocabulario del lingua in
question.
Talmente le vocabulario del linguas romanic se scindeva in
duo stratos ben distinguibile: le del original "vocabulos
popular" e le del "vocabulos docte". Ecce un exemplo
interessante. Le vocabulo latin "causa" significava
equalmente "cosa" e "causa". In consequentia del
cambiamento regular iste vocabulo appareva in le italiano
e in le espaniol como "cosa", in le francese como "chose"
ma in tote le tres linguas con le significato exclusive
"cosa". Pro exprimer le notion "causa" in le epocha del
inricchimento del lingua on introduceva in le italiano e
in le espaniol le vocabulo docte "causa", in le francese
le "cause".
Assi se developpava un processo relatinisante e al mesme
tempore reconvergente del linguas romanic: le vocabulos
del nivello cultural le major deveniva in illos latinesc e
al mesme tempore quasi identic. Il es quasi incredibile
que in le linguas romanic moderne - anque in le usantia
quotidian - quante parolas docte - i.e. latinesc - se
trova.
Le evolution del linguas vulgar non romanic era simile a
le del romaniches. Anque illos incorporava multes ex ille
vocabulos latin que istos incorporava.
Le formation del duo stratos in le vocabulario del linguas
romanic disrumpeva le regular series derivative del
vocabulario latin e transformava lor membros in vocabulos
sin connexiones formal. (Il es obvie que in le linguas
non romanic tal connexiones del toto non existeva.)
Talmente - como nos ja mentionava - le verbo latin
"audire" (= "audir") deveniva in le italiano le vocabulo
popular "udire", in le espaniol "oir", in le portugese
"ouvir", in le francese "ouïr". Le adjectivo latin
"audivitus" (= "auditive"), un derivato regular de
"audire", in vice, como vocabulo docte appare in
italiano, in le espaniol e in le portugese como
"auditivo", in le francese como "auditif". Hic nos non
pote discoperir ulle connexion regular. E quanto al
anglese, in illo contra le verbo germanic "to hear" on
trova le adjectivo latinesc "auditive". (Iste exemplo
demonstra, del resto, non solo le disruption de un serie
derivative regular ma anque le relatinisation e
reconvergentia del linguas romanic e, in plus, le
latinisation de un lingua non romanic e su convergentia
con le romaniches.)
Le evolution oriental. In le Oriente le cosas procedeva
alteremente que in le Occidente. Le imperio oriental (le
qual secundo le nomine previe de su capital,
Constantinopole: Byzantio, on sole appellar anque le
imperio byzantin) subsisteva durante tote le medievo e
guardava le lingua grec e le traditiones roman. Ma a ille
populos que prendeva ab Byzantio le christianismo e
insimul con illo le cultura hellenistic e le idea imperial
roman que illo habeva incorporate, le lingua del ecclesia
deveniva non le greco ma le si-nominate slavo
ecclesiastic.
Isto non del toto es surprendente proque le populos
christianisate per Byzantio era quasi totalmente slaves:
le macedonios, le bulgaros, le serbos e supra toto le
russos. Non era slave le ja mentionate rumanos e le
albaneses. (Le ancestres de istos era verisimilemente le
karpos que viveva in le hodierne Rumania e parlava un
lingua pertinente al branca thrace del familia de linguas
indoeuropee. Postquam le romanos habeva occupate lor
territorio, le lingua karpe incorporava numerose parolas
latin. Quando le germanos expelleva le romanos ex iste
area, le karpos escappava in le Peninsula Balkanic e post
un longe migration occupava - sub un nomine cambiate -
lor patria hodierne.)
Le fin del imperio oriental habeva loco in 1453 quando le
turcos moslem - un populo asiatic - occupava
Constantinopole. Tote le Peninsula Balkanic perveniva sub
lor domination. Ex le populos pertinente al ecclesia
oriental solmente le russos remaneva independente ma anque
illes suffreva multo a causa del attaccos de un populo
extraeuropee: le mongol.
Le evo moderne comenciava in circa 1500 in Europa
Occidental. Le Renascentia, le Reformation, le initio de
un scientia in un senso toto novelle, un cambiamento
radical del technica, le reinfortiamento del burgesia, le
consolidation del statos national, le interprisas
colonisative es alicunes del characteristicas del nove
tempores.
|
