Io dar ben venitas a Martin pro essayar comprender iste processo per
le qual IALA ha selectionate e standardizate le parolas in le IED.
Mais il es importante a correlar iste discussion con citationes del
regulas in tal locos como le introduction al IED, le General Report
of IALA de 1945. Assi isto va esser le direction de mi remarcas:

Un major miscomprehension es a pensar que IALA ha laborate solmente
con individual parolas in le varie linguas fontal (Anglese, Francese,
Italiano, Espaniol/portugese).  Isto es false, e pot'esser le problema
es que in nostre discussiones nos frequentemente arrivar al 'correcte'
solution per examinar le variantes de parolas individual.  Isto non
es semper ver.

Per exemplo, considera le parolas 'puera' e 'puero' in le IED.
Le concepto es, in anglese 'girl' e 'boy', juvene femina e juvene
mascule.

Espaniol ha multe parolas pro iste concepto: p.e., chica, chamaca,
muchacha, niña.  Mais necun de iste parolas es similar a 'puera'.

Pro le juvene or infantil mascule persona, espaniol ha
chico, chamaco, chiquito, muchacho, niño, pequeño... Mais il ha
necun 'puero' o similar forma.

Le mesme existe si nos cerca le francese o le italiano.  Il ha necun
international forma commun al variantes in iste linguas pro un
feminin o mascule infante o juvene.  Assi
de ubi veniva le 'puera' e 'puero'?

Ben, il ha certe parolas derivate del latino:

A. puerile, puerilism, puerility, puerperal, puerperium, 
F. puerile, puérilisme, puérilité, puerpéral, puericulture
   puericulteur,trice
I. puerile, puerilismo, puerilità, puerizia, puèrpera,
   pueriperàle,puericultore,trice, puericultùra
E. pueril, puerilidad, puerperal, puérpera, puerilmente,
   puericultor,-ra, puericultura, puericia

Interlingua ha le serie derivational:

puera, pueril, puerilitate, pueritia, puero, puerpera,
puerperal, puerperio, *puericultor,-trice, *puericultura
*puerilismo?
*non in le IED mais in tres variantes in le linguas fontal.

Nos pote constatar que iste parolas ha tres variantes con
prototypos commun in le linguas fontal. Le eligibilitate es
establite.  Mais qual concerne le forma.

 A pagina Xlv-xlvi del Introduction al IED, il se scribe:
"Pro le vocabulario international le caritate de su patronos
derivational es de tante essentialissime importantia que il
esseva decidite a facer emphase de illo in iste Dictionario
per un quasi absolute adherentia al principio que necun 
parola es listate [in le Dictionario] sin simultaneemente
admitter tote su compositos clar, derivativos, e formationes
precedente lo in un serie derivational."

Malgrado le facto que il non ha 'puero', e 'puera' in le
linguas moderne, e le facto que il ha necun forma international
pro le concepto, iste parolas es necessemente includite
proque illos precede le jam international parolas in le
derivational serie basate super 'puer-'.  

Proque 'pueril' e non 'puerile'.  In latino il habeva
duo suffixos in -ile.  Le un es addite a themas de
substantivos pro formar adjectivos, le altere esseva
addite a themas de verbos e participio passate pro
formar adjectives.  -il es usate in interlingua con
substantivos con le senso de 'pertinente a, o habente
le qualitate de'.  -ile es semper usate con themas de
verbos o participios passate, con le senso de 'capace
de' e le senso de -abile, -ibile.  Le introduction al
IED justifica iste differentia secundo le accento.

Interlingua ha standardizate su affixos, formas usate
ante e post un radice pro modificar le senso del
radice. Istos es prototypos standardizate super tote
serie derivational in que illos occurre.

Mais le conclusion de isto es que il es importante a
considerar le regularization de radices e themas in
serie derivational con standardizate e regular
affixos.  On non debe regardar solmente le parola
individual, mais considerar lo in un serie de
parolas con le mesme thema mais differente affixos.

Martin scribeva:
>Car collisteros,
>
>Le participantes in gruppos de interlingua, specialmente
>novicios, retorna frequentemente a discuter e questionar le
>formas de parolas in interlingua. Tal discussiones me ha date le
>impression que le principios fundamental del derviation del
>vocabulario de interlingua non es multo ben comprendite.
>
>Pro isto, io vole discuter hic un del iste principios: le
>regularisation del formas prototypic del parolas de interlingua.
>(Prepara vos: isto ha devenite tote un discurso!)
>
>Nos totes sape que cata vocabulo de interlingua se basa in un
>singule parola original (frequentemente, ma non exclusivemente,
>del latino o del greco), e que le vocabulos assume formas
>prototypic.
>
>Le procedura general que IALA ha stipulate pro determinar iste
>prototypos es:
>
>(A) colliger le formas que le parola original ha assumite in le
>linguas de base (anglese, francese, espaniol, portugese,
>italiano, germano, russo);
>
>(B) reconstruer le disveloppamento etymologic del parola trans
>le historia, a partir del forma original;
>
>(C) preservar in le prototypo solmente le characteristicas del
>original que supervive in duo (2) o plus linguas de base.
>
> Iste procedura pro determinar le prototypos del parolas, le
>qual se explica in terminos plus complexe in le introduction al
>IED, ha essite appellate posteriormente le "regula de duo".

Stan:
Io pensa que isto non es un accurate description del methodos
date in le Introduction al IED. Il non ha un regula de duo.

Con le presumption que on ha le minime stipulate lista de
variantes pro parolas in un serie derivational [tres o plus], 
nos debe considerar le regula del prototypo:

"2. Le forma in que un propriemente admittite parola entra
le vocabulrio international es le prototypo [--o le] forma 
ancestral theoretic o documentate, le plus proxime commun a tote 
su  variantes e tamben al themas de su derivativos in le linguas
contribuente; illo es determinate in un tal maniera que su
variantes in le linguas fontal e le themas de lor variantes
devia de illo solmente in accordo con le comportamento
characteristic del linguas que illos representa--con le
condition que le forma resultante non debe esser conditionate
per un tracto restricte a un sol variante contribuente."
IED,Introduction, xxxix.

Martin, tu debe correlar tu discussion con citationes in le
IED o altere fontes de IALA que describe su regulas.  Io pensa
que si tu lo face, tu va trovar le regula de tres in le
eligibilitate, e un plus complexe regula pro le standardization
del prototypo, que sovente es super tres o plus variantes, mais
con le condition que necun variante debe conditionar le prototypo
secundo un characteristica unic a illo.  Mais illo equalmente
dice a p. xxx del introduction al IED "Un tracto o characteristica
monolingual debe esser ignorate si un tal procedura non reduce
le rango international subto le minimo stipulate [que il debe
haber tres variantes que determina le prototypo]".  

Iste qualification face possibile le existentia de multe prototypos
latin, proque quando il ha solmente tres variantes similar con
le mesme senso, on non debe eliminar le unic forma plus proxime
al latino in su characteristicas.  Mais quando il ha quatro
variantes, on pote ignorar le characteristica de un, si le
resto ha un prototypo plus proxime al remanente, e iste
prototypo es selectionate a in le vocabulario.' Mais si le
remanente variantes es ancora tanto dissimilar, alora on debe
usar le prototypo commun a totos.

De plus nos semper debe examinar le dictionarios pro discoperir
si il ha derivativos precedente o sequente le parola in question
in un serie derivational. E nos debe standardizar super le
formas e themas secundo prototypos commun a toto.  Tu suggere
isto, e io non dice isto pro criticar tu conto. Nonobstante io
vole facer emphase de iste puncto.

>Alora, como exercitio intellectual, io va tentar reconstruer,
>secundo iste procedura, le prototypo del parola que in latino
>classic es "integrus". In le linguas de base existe le sequente
>parolas que se disveloppava a partir de "integrus":
>
>[en] entire (= whole) 
>[fr] entier 
>[es] entero 
>[pt] entero 
>[it] intero
>
>In germano e russo, un herede directe de "integrus" non existe,
>ergo nos pote omitter iste duo linguas.
>
>Ben! Como se diveloppava iste formas a partir de "integrus", e
>quales es le characteristicas de iste disveloppamento que se
>preserva in duo o plus de liste linguas? Io tracia:
>
>(1) Le modification del "i" initial a un "e" es commun a en, fr,
>es, pt. Resultato intermediari: ENTEGRUS
>
>(2) Le perdita del "g" es commun a tote le quatro. Resultato
>intermediari: ENTERUS
>
>(3) Le modification del final "us" a "o" es commun a es, pt e
>it. Resultato intermediari: ENTERO
>
>(3a) Sed, attention, il ha un exception pro suffixos de
>adjectivos! Le "o" final significa le genere masculin, e post
>que interlingua non ha genere grammatic, nos lo "neutralisa" a
>un "e" final, secundo le modello del adjectivos que in le
>linguas de base es invariabile, como "grande".
>
>Prototypo final: ENTERE.
>
>Alora, es "entere" interlingua? Absolutemente non! Le parola de
>interlingua es: INTEGRE.
>
>Proque?
>
>Le explication se trova in un importante principio: le
>REGULARISATION! Le parolas de interlingua non es purmente
>prototypic: illos es prototypos regularisate.
>
>Regularisate, como?
>
>Como on repete frequentemente in le propaganda pro interlingua:
>"Non es necessari inventar un lingua international; illo ja
>existe latentemente in tote le linguas de Europa!"
>
>Iste existentia latente del lingua international se trova
>principalmente in PAROLAS DERIVATE de parolas simple. Le parolas
>hereditate del latino non se trova generalmente in formas simple,
>ma in derivatos de istes.
>
>Alora, que nos cerca, non solmente in le linguas de base ma in
>tote le linguas europee, un del formas derivate de "integrus":
>le parola que significa "qualitate de esser integre" (latino:
>"integritas").
>
>Un hora de recercas in internet (usante
>http://translate.google.com e
>http://websters-online-dictionary.com/ ) me ha date le sequente
>resultatos:
>
>ROMANIC [fr] entier; integrité [es] entero; integridad [pt]
>entero; integridade [it] intero; integrità [ca] enter;
>integritat [ro] întregi; integritate
>
>GERMANIC [en] entire; integrity [de] gesamt; Integrität [nl]
>geheel; integriteit [da,no,sv] hel; integritet
>
>SLAVIC [bg] ?; integritet (in scriptura cyrillic) [cz] ?;
>integrita [hr] cijeli; integriteta [pl] caly; integralnosci
>[...] ?
>
>Ben, iste parve recerca es multo incomplete e probabilemente ha
>errores, ma suffice pro demonstrar que "INTEGR-", le radice del
>latino "integrus", ha supervivite totalmente intacte in linguas
>de Europa integre!
>
>Tote iste linguas, includente le linguas romanic, ha imprestate
>le derivato "integritas" directemente del latino classic,
>modificante nihil que le suffixo.

Stan:
Le serie prototypic es:
integrar, integrate, integration, integrative, integrator,
integratori, integral, integrabile, integrabilitate, integre, 
integritate; disintegrar, disintegration; reintegrate, 
reintegration, reintegrative; interintegrative,  etc. 

Pro multe vocabulos, le "regula de duo" [usa le regula de tres]
> suffice ben pro derivar
> un prototypo de interlingua, ma non in casos como iste.

>Considerante le grande diffusion de iste derivatos con le mesme
>radice uniforme, interlingua abandona le prototypo angloromanic
>ENTER- e opta pro usar le radice classic e international,
>INTEGR-.
>
>Le principio de preferer tal parolas "latente" si illos es plus
>uniforme e plus diffundite que le prototypos del linguas de
>base, resulta automaticamente in un regularisation del
>vocabulario de interlingua.
>
>Nota ben que nulle lingua national europee deriva regularmente
>su forma specific de "integritate" de su parola-radice. Solmente
>in interlingua, integre => integritate es completemente regular!
>
>Es iste regularitate que permitte le derivation facile de nove
>parolas, como le eminente Ingvar Stenström explica con grande
>claritate in su articulo "Formation de parolas in Interlingua":
>http://www.interlingua.nu/paginas/parolas.htm
>
>Toto isto demonstra que interlingua non es simplemente un lingua
>interromanic, ma es realmente le "latino moderne international e
>simplificate".
>
>Pro concluder, un parve exercitio:
>
>Il ha multe altere parolas in Interlingua que abandona le
>"regula de duo" proque existe radices plus international in
>derivatos. Un exemplo commun es "tempore" (in loco de "tempo") a
>causa de "temporal", "temporari" e "temporanee". Un altere
>exemplo es "altere" (in loco de "otre" o forsan "autre"), a
>causa de "alterar", "alternative", etc. Esque vos sape trovar
>plus?
>
Tu conclusion super INTEGRE es correcte.

Interlingua es ni le latino moderne, ni non le latino moderne.
Illo es ni un lingua romance o non un lingua romance.
Illo es lo que illo es secudo le regulas de eligibilitate 
e standardization secundo le prototypo.

Illo es le lingua que monstra le commun influentia del linguas 
de Romania (antique e moderne) super le linguas de Europa.

Bon discussion.

Stan Mulaik


--
Pro leger le archivos e pro modificar o cancellar le subscription:
http://listserv.icors.org/archives/interlng.html