>Jared Diamond: Guns, Germs and Steel
>(Trad. in svedese: Vete, vapen och virus
>= Tritico, armas e viruses).
>
>Ecce un multo interessante libro
>scribite per un scientista american e
>que io lege in le traduction svedese,
>cuje titulo succede in esser in
>allitteration complete, Vete (Tritico),
>Vapen (armas) Virus (virus).

Isto es ja un libro multo importante
in le regno de ideas. Io ha legite lo
un anno de retro.

>
>Le autor explica le rationes proque il
>esseva Francisco Pizarro qui captava le
>imperator Atahualpa e non Atahualpa qui
>captava le rege de Espania Carlo V
>(anque cognoscite como le rege de
>Espania Carlo I).
>
>In curto le causas era le position de
>Eurasia in occidente-oriente, le grande
>animales domesticabile e le morbos
>infectuose que le humanos recipeva del
>animales e cuje bacterios le humanos
>postea poteva usar como un sorta de
>belligerentia biologic (sin vermente
>saper de isto!)
>
>Le autor ha laborate multo in Nove
>Guinea, le "pene-maxime" insula del
>mundo (Gronelandia es plus grande) e ha
>multo interessante punctos de vista.
>
>Io vole fortemente recommendar que vos
>lege iste libro, si vos ha interesse in
>tal questiones. Al minus a me illo es
>extrememente interessante!
>Amicalmente
>
>Kjell R

Io es de accordo con tu recommendation.

Le primari idea es que le geographia ha essite
un multo importante influentia super le
disveloppamento del civilization.

Multe granos e plantas existe solmente in le
climato moderate, e le civilization ha crescite
con le adaptation de tal plantas al cultivation.
De plus il ha essite difficile pro plantas de
climatos moderate a passar per le region
equatorial pro diffunder los per le hemisphera
del sud.

Un altere factor ha essite le existentia de
certe animales que se adaptava al domestication.
Tal animales non existeva in tote partes del
mundo.

Le conditiones de proxime habitation con
animales domestic ha ponite humanos in contacto
con le maladias de lor animales, con le
consequente evolution de fortification de
immunitate a illos in le humanos.

Quando europeos ha venite al hemisphera
occidental, illes portava multe maladias
a que le gentes in le region non habeva
alcun immunitate, proque illes non ha habite
le mesme contacto con le animales domestic
per lor longe historia. Milliones de
aborigines in le hemisphera occidental ha
morite.

Le hemisphera occidental, specialmente
in le region central e sud non ha facile
accesso a minerales como le ferro e cupro.

Assi le aborigines de iste region non ha
disveloppate le habilitate de formar
instrumentos e armas de metallo. Illes
poteva usar le auro e argento in joiles.

Nonobstante lor uso de petra esseva
avantiate. E lor ingenieros esseva multo
sophisticate in le construction de grande
edificios e pontes.

Stan Mulaik