A causa del littera de Leland Yeager, io es fortiate de scriber iste
nocte un explication in re le hypothese de Whorf. Mi prime intention
esseva de prender plus de tempore pro isto, ma le natura virulente del
message de L.Yeager me fortia a scriber iste nocte. Illo significa que
vos debe acceptar que mi texto non essera scribite in un bon
interlingua, e que io non habera tempore de scructurar ben mi texto e de
"equilibrar" le nivello e le quantitate del informationes.

Io regretta multo le contexto de mi message. Io non comprende de toto
que lo que io ha scribite sia tanto mal interpretate. Io es ancora
consternate per le virulentia  e le accusationes del littera de L.
Yeager.

Si io scribe un explication in re le hypothese de Whorf, illo es
solmente pro que io vos ha promite de facer lo. Ma io refusa de
continuar un tal discussion, in un atmosphera tanto inamical pro me. Io
scribe con un spirito tristissime.

------

1. REVISTA DEL HISTORIA DEL LINGUISTICA

1.1.    Usque XIXes, Recerca del "lingua adamica", le lingua date per Deo a
Adamo, le lingua original, universal, qui corresponde al dogma lel
unicitate de le humanitate.

1.2.    Ma al XIXes, le linguistica es confrontate al "irreductibilitate"
(irreducibility) del linguage humane (= le facto que le linguas non pote
venir de un sol lingua original, adamic). Le reaction a iste
constatation es unfelicemente raciste : sol le Semites, Chamites e
Aryenes ha un lingua adamic de origine divin. Le racias nigre, rouge e
jalne non son concernate per le creation de Deo como esser human. (cf,
G.Dubor, 1884)

1.3.    parallelemente al recarca del lingua adamic : recarca del
construction de un lingua universal pro abatter le "malediction de
Babel"  =>  lingua adamica VS lingua humana.  Le majoritate del linguas
auxiliare ha un scopo de un mundo utopic que sia le modo de
communication ideal in un mundo ideal.

1.4.    Desde 1871 : Le linguas auxiliare poterea esser usate como un medio
de manipulation e de subjection ("asservissement" in francese), (cf.: le
fiction de Bulwer Lytlon in 1871, La race future). Ma in le mesmo
tempore, le personna qui labora a linguas auxiliare continua
generalmente ha haber un vista positive e constructive, ma non tanto
utopic como antea. (Le scopo es plus realiste)

1.5.    William Jones face le discoperta del Sanscrit in 1784. De un
maniera totalmente subjective e arbitrar, ille dice que le Sanscrit es
plus complete que le greco e plus rico que le latin... Alora il debe
haber un parentate commun inter le sanscrit e le anglese.Ma le Anglese
refusa de continuar le studio, pro que illi refusa que il ha un
parentate inter le lingua superior del "colonisatores" e le lingua
inferior del "colonisates".   Alora illo es le germanos qui continua le
reconstruction artificial del indo-european mythic, usante le leges de
evolution phonetic. (Illi nomina le lingua : indo-germanic). Alora le
sonio de un lingua adamic reveni (lo que significa que le linguas non
indo-european non ha un origina divin).

1.6.    Ma le preoccupation del lingua adamic face un reaction forte inter
le linguistas, proque, in 1859, Darwin ha publicate su hypothese del
origine del species. Le recercator qui rejecta le thesa del origine
monogenetic del linguage human (= de un sol lingua adamic), prende alora
le these de Darwin qui es facite pro le biologia, e face un application
al linguistica, parallelmente al anthropologia qui usa del these de
Darwin pro classifiar le humanitate in racias plus o minus evoluate.
Illo es a iste momento que le linguistica entra vermente in su "periode
raciste". Le idea es que il debe haber linguas evoluate, de racias
evoluate, e linguas primitive, de racias primitive. Le linguistas
classifica le linguas in 4 classes, qui son, pro illis,  4 stadios del
evolution mental del parlatores. Iste classes son :

a)le typo isolante (cf le chinese)
b) le typo agglutinante ( cf le linguas del amerindianes)
c) le typo flexionnal (le majoritate del linguas de Europa)
d) le typo analytic (alicun linguas de Europa, anglese e francese)

Nunc, le linguistas debe dicer qual typo es le plus primitive, e le qual
es le plus evoluate. Qual es le criteria ? Impossibile de justifiar
isto. Lor argumentes son totalmente contradictori... e non surprendante:
le plus evoluate es le typo analytic. Lo que fortia a dicer que le plus
primitive es le typo isolante. Ma mesmo si le typo isolante es plus
primitive, le pejor typo es le typo agglutinante, proque le Amerindians
son considerate como le plus primitive !!!  Baudry dice :"Si le langage
est un fidèle miroir de l'esprit des peuples, celui des sauvages de
l'Amérique sera sans doute fort rudimentaire, car leur état de nomades
chasseurs est au bas de l'échelle.(1)" = "si le linguage es un speculo
fidel del spirito del populos, illo del salvages del America essera sin
dubita multo rudimentari, pro que lor stato de nomades chassatores es al
plus basse nivelo del scala."
Ma, si le Anglese son al alto del evolution, ubi esque illis va postea?
Le linguistas lime le futura. Alicun dice que on pote ancora evoluar, ma
altere time de degenerar, como Baudry "Supposez une sauvagerie complète
et prolongée, et l'anglais, dans la bouche des Yankees dégénérés,
redeviendrait ainsi un langue agglutinante, dont les pareilles existent
dans les parties non civilisées du monde."(2)

1.7     In 1928, prime congresso de linguistica a La Haye. Le linguistas
vole laborar de un maniera plus scientific. Illo es un momento crucial
pro le linguistica. A isto congresso, on declara que le lingua es un
"object" de studio autonome, qui pote esser analysate per su
proprietates interne. Le linguistica es un campo de scientia autonome,
independante del altere scientias.

1.8.    In 1929, Sapir, qui es un anthropologista e un linguista, non
accepta que le linguistica es un scientia autonome e que un phrasa (un
énoncé) pote esser analysate a partir de su proprietate interne. Illo es
fundamental pro comprender le labor de Sapir.
Totevia, Sapir non accepta le theorias raciste del linguistas antea
ille. Sapir es un studente del anthropologista Boas. Pro Boas e Sapir,
le Amerindianes non esseva salvages primitive, ma populos qui habeva
culturas e linguas structurate. Illo es multo regrettabile que le
hypothese de Whorf sia nominate le hypothesa de Sapir-Whorf. Sapir
habeva un vista multo multo plus moderate que Whorf e se ha
"distanciate" de Whorf.

-----

Nunc io invia iste parte. E io continua in re le theoria ipse plus tarde
iste nocte.

Anne

P.S.  (1) e (2)  Yaguello, Marina. Les fous du langage. Seuil, 1984,
p.72-73