d[990221] x[Allan Kiviaho] KivA-92L
s[Ferenc Jeszenszky. Nos presenta Interlingua]
Usa Courier (New) 10, per favor.
------------------------------------------------------------------
Honorabile fratres del FIAB - Fronte International Anti-Babylonic!
------------------------------------------------------------------
Un del plus importante scripturas super Interlingua es le
"Nos presenta Interlingua" per prof. Ferenc Jeszszensky,
Budapest, Hungaria.
Ille es etiam le Interlinquisator-in-chef:
Commission Linguistic del UMI:
Coordinator: Ferenc Jeszszensky
Iste scriptura es material excellente pro studiar le ultime stilo de
nostre lingua belle sed etiam material de valor pro information e
agitation pro Interlingua contra nostre adversarios principal:
1. Le hegemonia del anglese
2. Le hegemonia del trippel-entente (Anglese-francese-germano)
3. Esperanto
Fratres!
Io expedi le scriptura in partes. Si alicuno non vole obtener illos,
il existe le clave "delete" in vostre ordinatores.
Allons enfants de l'Interlingua,
Le jour de gloire est arrivé!
Contre nous de la tyrannie de l'anglese (et l'esperanto)
L'étendard sanglant est levé!
Hasta la victoria (de Interlingua) siempre!
Allan Kiviaho
Finlandia
------------ o0o ------------
Nos presenta Interlingua
Per Ferenc Jeszensky
Contento
LE VIA DEL LINGUA LATIN
Le linguas indoeuropee.
Le grecos
Le lingua del grecos
Roma
Le lingua de Roma
Roma e le mundo hellenistic
Le situation lingual del imperio
Le judeos
Le christianismo
Le scission del imperio
"lingua romaic"
Le cambiamento del cultura
Le un era le avantiamento del islam
Le christianisation del populos barbare del nord
Le conquestas germanic
Le restauration del imperio occidental e le christianisation
final del Occidente
Le linguas basse pote esser gruppate in tres classes.
1. Le linguas romanic
On pote distinguer linguas romanic
1. occidental (pyreneo-alpin) e oriental (appenino-balkanic),
2. mediterranee e continental,
3. intermedie e lateral.
2. Le linguas non romanic
1. Le linguas germanic
2. Le linguas celtic
3. Le linguas baltic
4. Le linguas slavic
5. Linguas finnougric (non indoeuropee)
3. Le lingua anglese
Le evolution del linguas national
Obras litterari in le linguas romanic
Linguas national - romanic
Le original "vocabulos popular"
Le "vocabulos docte"
Le evolution oriental
Le imperio oriental: Byzantio
Le populos christianisate per Byzantio
Le evo moderne (ca. 1500 in Europa Occidental)
Le Renascentia
Le Reformation
Scientia e technica
Le reinfortiamento del burgesia
Le consolidation del statos national
Le interprisas colonisative
Le sorte del latino
Le humanismo
Le retorno al tradition antique prechristian
Le linguas "classic" (le latino e le greco)
Le humanismo habeva effectos e positive e negative
Le linguas classic deveniva semper plus "vivente"
Le obsolescentia del grammatica
Le obsolescentia del vocabulario
Le consolidation del si-nominate linguas national
Le retorno e "occidentalisation" del Oriente
Le modernisation de Russia
Le expulsion del turcos ab Europa
Le diffusion del linguas europee
Le panorama del linguas europee
Le italiano
Le francese
Le espaniol
Le portugese
Le nederlandese
Le anglese
Le germano (Le Habsburges)
Le russo
Le espaniol in America latin
Le portugese in Brasil
Le russo in le paises del Union Sovietic
Quatro ex iste linguas - le anglese, le francese, le
espaniol e le russo - ha loco inter le sex linguas
official del Organisation del Nationes Unite
Le linguas semiofficial del ecclesia catholic roman es le italiano,
le espaniol, le francese, le anglese e le germano (Su lingua
official es le latino classic)
Le linguas official del foro cultural europee de 1985 in Budapest era
le anglese, le francese, le russo, le espaniol, le germano e le
italiano.
Le enorme problema lingual del mundo - e respectivemente de Europa
2. LE VIA DEL LINGUAS CONSTRUITE
(Ab Universal Glot usque a Interlingua)
Le grande philosophos rationalista del dece-septe seculo, Descartes
e Leibniz
Le ultime tertio del dece-none seculo
Le historia del aspirationes a construer linguas auxiliar
international - le historia del experimentos - a vices consciente
ma le plus sovente subconsciente - a construer ex le latino
"implicite" un lingua de plen valor.
1. Le epocha del initiativas individual.
Le comenciamentos
Pirro: Universal Glot, 1868
Le principio de univocitate de Ostwald
Schleyer: Volapük
Zamenhof: Esperanto, 1887
Le orthographia
Le alphabeto
Le litteras con signos diacritic
Le medios morphologic (non semantic) pro exprimer le
relationes grammatic
Le terminationes de vocabulos
Le verbos
Le nomines
Le grammatica de Esperanto es alien e archaisante
Le vocabulos radical
Adoption arbitrari e accidental
Le vocabulos original son sovente distorquete
Determination inconsequente
Derivation e composition
Anque le systema del affixos es arbitrari e accidental
Le exaggeration del derivation regular guida a vices a
vocabulos comic
Un serie de sonos construite toto arbitrarimente sin ulle
precedente lingual natural
Esperanto es essentialmente un lingua mixte toto contingente
de typo sabir.
Le reforma de Esperanto
1. Elimination le errores immanente del lingua
2. Approximation al linguas natural = moderation
le arbitrarietate del selection del vocabulos e
elimination le tractos archaic del grammatica
3. Le cambiar alicun elementos arbitrari del lingua a altere
elementos arbitrari.
Un version meliorate de Zamenhof ipse, 1894, rejectate per
su adherentes con 157 - 107.
Ido e su companiones. De Beaufront (in realitate Couturat),
1907. Ido - Esperanto reformita
Le victoria de Esperanto super Ido era le victoria del
quantitate super le qualitate
Numerose versiones modificate de Esperanto - le
si-nominate esperantidas e ididas remaneva in le stadio de
planos
Esperanto II del famose linguista suisse, René de
Saussure.
Le initiativas naturalista
Liptay e Lott al fin del dece-none seculo:
"il non es necesse inventar le lingua international.
Iste lingua existe! On debe solmente colliger e ordinar
su parolas".
Idiom Neutral, Rosenberger 1902
Unial, Molenaar
Latino Sine Flexione ("Interlingua"), Peano
Mundilingua, Lavagnini
Occidental, de Wahl, 1925
Medial, Weisbart
Novial, Jespersen (le famose linguista danese),
Interglossa de Hogben
International, Mitrovic
Mondial, Heimer
Neolatino, Schild,
Internacional, Campos Lima
Ling, Olsen
Romanid, Magyar
Europé, Cejnar
Unitario, Pleyer
Iste massa del linguas auxiliar international era producite
per le qualitate discutite de certe questiones lexic e
grammatical. Lor multitude dilapidava le movimento
aspirante al lingua auxiliar international unic.
Nonobstante, iste cavalcada del planos de lingua ha anque
un aspecto positive. A saper que ultra le detalios le
elementos commun domina in le varie planos. Nos pote
considerar los como variantes, dialectos del essentialmente
un "interlingua" - le latino moderne - latente in le linguas
national.
Le question que nunc emerge es le sequente:
Es il possibile solver le problemas discutite del
"interlingua"; ha il un methodo con que nos pote seliger
le variante que contra le dialectos pote jocar le rolo del
lingua erudite (como le Queen's English inter le dialectos
anglese, le Schriftsprache inter le germanes etc.)?
2.2. Le epocha del Association del Lingua Auxiliar International
1920 un dama american ric, le seniora Morris, faceva le cognoscentia
de Esperanto
Al initiativa e con le supporto financial del seniora Morris in 1924
in 1924 con le initiation de linguistas professional le Association
del Lingua Auxiliar International (IALA) se formava
Le statutos del IALA: "Promover le studio, le discussion e le
publication de tote le questiones que es connectite con le creation
de un lingua auxiliar, de plus, le recercas e experimentos que pote
accelerar le production de un tal lingua in modo intelligente e
super bases firme"
In le labor on initiava linguistas famose como Sapir, Collinson e
Swadisch
In 1930 un conferentia de linguistas professional approbava le
programma proponite per le IALA
Le IALA seligeva cinque linguas international pro studiar los:
Esperanto, Ido, Esperanto II, Occidental e Latino Sine Flexione.
Usque a 1936 le IALA se occupava plus tosto solmente con questiones
theoretic
Le labor meritori comenciava in 1936 quando sub le direction de
Collinson al Universitate de Liverpool on comenciava examinar le
diverse methodos del collection del vocabulario international
In 1939 Collinson era reimplaciate a causa de su sympathia partial
e prejudicio pro Esperanto (Le IALA era create per seniora Morris
qui era esperantista e in le profundode su corde lo remaneva usque a
su morte in le fundo pro establir Esperanto scientificamente. Ma le
resultato era alique toto altere. Il se provava que Esperanto non
pote esser establite scientificamente e si on voleva crear un
lingua auxiliar international scientificamente establite isto non
serea Esperanto)
Le successor de Collinson era E. Clark Stillman. Post haber
1. Tote le aspirationes que voleva crear le lingua auxiliar
international create "in modo intelligente e super bases firme"
per alicun combination del planos existente falleva in toto.
2. Lo que es commun e stabile in tote le planos previe se deriva
del elementos lingual international trovabile in le linguas
national
3. Le conclusion de toto isto es que on debe facer tabula rasa, on
debe jectar via tote le linguas auxiliar previemente create - on
debe mantener al plus alicun principios toto general - e on debe
comenciar colliger le elementos lingual factualmente
international.
"On debeprimo toto disbuttonar le gilet mal buttonate e solo
postea on pote buttonar lo ben" (F.De K).
Post le declaration del secunde guerra mundial le recercas continuava
in loco de Liverpool in New York. Hic Stillman formava un gruppo de
recerca cuje membros era linguistas qualificate e expertos in le
linguas natural ma qui non habeva ulle relation con ulle lingua
artificial.
Un membro prominente del gruppo era Alexander Gode (1907 - 1970)
In 1942, al conditiones guerrier, le labor de Stillman era
exigite per le servicio del affaires estranie del Statos
Unite
Alora on incargava del direction del gruppo de recerca del IALA -
interimemente - Gode
In 1946 le direction era acquirite per Martinet, professor del
Sorbonne, ma in 1948 ille se resignava post que ille
obteneva un cathedra al Universitate Columbia
Alora Gode deveniva permanentemente le director del gruppo e le labor
era finite sub su direction in 1951.
Le resultato del labor se incarnava in le Dictionario
Interlingua-Anglese e le Grammatica de Interlingua.
Le ideas genial de Stillman era essentialmente realisate sub le
direction de Gode, pro isto on pote connecter de derecto
le elaboration de Interlingua con su nomine.
Durante le elaboration de Interlingua, e particularmente post illo,
il deveniva clar que iste lingua non es un altere cosa que le latino
moderne
3. INTERLINGUA - LE LATINO MODERNE
1. Un parola es un parola interlingual si illo ha loco ex
le quattro linguas fonte primari - italiano, espaniol/portugese,
francese e anglese - e le duo linguas fonte secundari - germano e
russo - de Interlingua in al minus tres.
2. Le forma del parola del lingua es le prototypo del mesme parolas
in le varie linguas fonte - que in multissime casos coincide con
le original etymologic.
3. Le grammatica del lingua es le grammatica le plus
simple per que le vocabulario pote esser usate, i.e. cata
tracto grammatic que se trova in omne lingua fonte es
retenite e, inversemente, nulle tracto grammatical es
retenite si illo manca in un del linguas fonte.
1. Le vocabulario de Interlingua es essentialmente romanic
2. Secundo su vocabulario Interlingua serea un lingua romanic
occidental, mediterranee e intermedie. Simile al espaniol/portugese
e al francese - ma dissimile ab le italiano - como occidental,
simile al italiano e al espaniol/portugese - ma dissimile ab le
francese - como mediterranee, simile al italiano e al francese -
ma dissimile ab le espaniol/portugese - como intermedie
3. Interlingua differe ab le linguas romanic proque in illo quasi
toto manca le "vocabulos popular" e le grande majoritate de su
vocabulos es "docte", i.e. latinesc. Isto es le causa le plus
grave ob que illo pote esser considerate - plus tosto que ulle
altere lingua - como le latino moderne.
4. Su grammatica, in vice, seque le exemplo del anglese. Un tal
grammatica es characteristic al incontro de un lingua romanic e de
un germanic
5. Interlingua es un lingua romanic occidental, mediterranee e
intermedie ma al mesme tempore un lingua de typo creol ob le
influentia grammatic del linguas germanic
Si nos non sapeva como Interlingua era construite e nos lo
cognosceva solo como phenomeno empiric nos poterea
inventar un "mytho".
Il habeva un insula in le Mediterraneo ... Le insulanos parlava
un nove lingua que on appellava latinesco, le latino moderne ... Plus
tarde on discoperiva que in 1951 in New York un parve gruppo de
linguistas publicava un lingua construite - nominate Interlingua - e
iste lingua similava stupefacientemente a lor latinesco.
E alora le insulanos demandava: "Proque non usa le Union Europee nostre
lingua como su lingua official? Illo es ya le ver lingua commun de
Europa!"
Vermente, proque non?
|
