[log in to unmask]
http://www.cheshire.net/~jjbowks/
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Iste conto esseva trovate in "Lingua e Vita"
de 1989, io crede que alcunos in le lista
non ha un opportunitate de leger lo e nunc
illes potera, ma si alcuno altere protesta
re le 13K in un eposta io comprende, si alcun
objecta solmente dice me lo e io non inviara
messages tanto longe ma io inviara los in
partes plus curte.
:*)
Jay B.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
LE AMANTE DE GRAMIGNA
per Giovanni Verga 1840-1922
A Salvatore Farina.
Car Farina, ecce non un conto ma le schizzo de un conto.
Illo al minus habera le merito de esser brevissime, e de
esser real -- un documento human, como on dice hodie --
interessante forsan pro te, e pro omnes qui studia in le
grande libro del corde. Io va repeter lo a te justo como
io ha recolligite lo per le sentieros del campos, quasi
con le mesme parolas simple e pictoresc del narration
popular; e tu vermente va preferer de trovar te facie a
facie con le facto nude e franc, sin le besonio de cercar
lo inter le lineas del libro, trans le lente del scriptor.
Le simple facto human facera pensar sempre; illo habera
sempre le efficacia de inque ha essite, del lacrimas ver,
del febres e del sensationes que es incontrate per le
carne; le mysteriose processo per le qual le passiones
se noda, se intrica, matura, se disveloppa in lor cammino
subterranee, in lor ires e revenires que sovente sembla
contradictori, constituera pro longe tempore ancora le
potente attraction de ille phenomeno psychologic que
forma le argumento de un conto, e que le analyse moderne
se studia de sequer con scrupulo scientific. De isto que
io te narra hodie, io te dicera solmente le punctos de
partita e del arrivata, e pro te bastara, -- e un die
forsan bastara pro omnes.
Nos reface le processo artistic al qual nos debe tante
monumentos gloriose, con methodo diverse, plus minutiose
e plus intime. Nos sacrifica voluntarimente le effectos
del catastrophes, al disveloppamento logic, necessari del
passiones e del factos verso le catastrophe rendite minus
improvidite, minus dramatic forsan, ma non minus fatal.
Nos es plus modeste, si non plus humile; ma le demonstration
de ille ligamine obscur inter causas e effectos non essera
certo minus utile as arte del futuro. Esque on arrivara
jammais a tal perfectionamento in le studio del passiones,
que devenira inutile le prosecution in ille studio del
homine interior? Le scientia del corde human, que sera
le fructo del nove arte, disveloppara talmente e assi
generalmente tote le poteres del imagination, que in le
futuro le sol romances que se scribera sera le "factos
diverse" del jornales?
Quando in le romance le affinitate e le cohesion de
omne su partes essera si complete, que le processo del
creation remanera un mysterio, como le disveloppamento
del passiones human, e le harmonia de su formas essera
si perfecte, le sinceritate de su realitate assi evidente,
su modo e su ration de esser assi necessari, que le mano
del artista remanera absolutemente invisibile, alora on
habera le impression de un evenimento real, le obra de
arte semblara esser facite per se, haber maturate e esser
sorta spontanee como un facto natural, sin conservar
alicun puncto de contacto con su autor, alicun macula
del peccato de origine.
Plure annos retro, in basso apud le riviera Simeto, on
chassava un brigante, un certe "Gramigna", si io non
erra, un nomine tanto maledicte como le herba que lo
porta, qui de un extremitate al altere del provincia
de Catania lassava post ille le terror de su fama.
Carabineros, soldatos, e milites a cavallo, le sequeva
durante duo menses, sin succeder capturar le: ille era
sol, ma con le valor de dece, e le mal planta menaciava
multiplicar se. Lo que rendeva le situation plus pejor
era que se approximava le tempore del recolta, tote
le recolta del anno in le mano de Deo, proque le
proprietarios non se riscava exir per le pais pro timor
de "Gramigna"; assi le planctos era general. Le prefecto
faceva advocar tote le seniores del quartiero general
del policia, le carabineros, le companias de armas, e
subito era organisate patrulias, esquadrones, sentinellas
pro omne fossato, e post omne basse muro: illes le
chassava como un mal bestia per tote un provincia,
de die, de nocte, a pedes, a cavallo, con le telegrapho,
"Gramigna" escappava de lor manos, o respondeva con
tiradas de fusil, si illes camminava un pauc troppo
proxime a su tracias. In le campania, in le villages,
per le fermas major, sub le arbustos que serviva de
insignias pro le tavernas, in le locos de reuniones,
on parlava solmente del ille, de "Gramigna", de ille
chassa implacabile, de ille fuga desperate. Le cavallos
del carabineros cadeva, fatigate quasi al morte; le
companiones de armas lassava cader se exhaurite al terra,
in tote le stabulos; le patrulias dormiva stante; ille
sol, "Gramigna", non era fatigate jammais, non dormiva
jammais, combatteva sempre, scandeva in alto del
precipitios, repeva in medio del recoltas, curreva a
quatro patas in le partes plus dense del ficos de india,
passava rapide e furtivemente como un lupo in le lecto
desiccate del rivos. Per duo centos millias in omne
directiones, curreva le legendas de su gestas, de su
corage, de su fortia, de ille lucta desperate, ille
solo contra mille, exhauste, affamate, ardite de sete,
in le immense plana torride sub le sol de junio.
Peppa, un del plus belle pueras de licodia, era fidantiata
in iste tempore a compatre Finu, supernominate "candela
de sebo", qui habeva terras al sol e un mula bai in
stalla, e era un juvene homine grande e belle como le
sol, qui portava le standard de Sancte Margarita como
si ille era un pilastro, sin plicar le dorso.
Le matre de Peppa era multo contente pro le grande fortuna
que habeva accidite a su filia, e passava le tempore a
tornar e tornar de nove in le coffro le equipamento del
sponsa, "tote drappos blanc in quatrenas" como lo de un
regina, e pendentes de auro que arrivava al spatulas,
e annellos de auro pro le dece digitos de mano: de auro
il habeva plus que poteva haber Sancte Margarita, e illa
debeva sposar se justo al ecclesia de Sancte Margarita,
in junio, post le recoltamento del feno. "Candela de sebo"
in le retorno omne vespere ab le campania, lassava le mula
al porta de Peppa, e veniva a dicer la que le seminatos
era un incantamento, si "Gramigna" non los incendiava,
e le barriera contra le lecto non serea sufficiente a
continer tote le grano del recolta, de sorta que le pareva
necessari mille annos pro conducer se le sposa in casa,
sur le dorso del mula bai. Ma Peppa, un belle die, diceva
a ille: "NOn presta attention a vostre mula, proque io
non intende maritar me".
Figurar te le commotion! Le vetula se evelleva le capillos,
"Candela de sebo" remaneva a bucca aperte.
Subito, Peppa se habeva excitate le testa pro "Gramigna",
sin mesmo cognoscer le. Ille esseva un viro genuin! Como
illa lo sapeva? Ubi habeva illa vidite le? Nulle explication.
Peppa respondeva nullemente, con le capite basse, le facie
dur, sin pietate pro le mamma qui se comportava como un
phrenetica, con le capillos gris al vento, e illa pareva
un maga. "Ah! Qual demone ha venite a incantar mi filia!"
Totevia, illa sequeva a dicer que illa non ha mesmo
vidite le; ma illa pensava sempre a ille, le videva
in sonio, le nocte, a al matino se levava con le labios
ardite assetate pro ille.
Alora, le vetula la claudeva in casa, a fin que illa non
plus auderea parlar de "Gramigna"; e stoppava tote le
fissuras del entrata con imagines del sanctos. Peppa
ascoltava lo que on diceva in le strata, post le imagines
benedicte, e se faceva pallide e rubie, como si le diabolo
habeva sufflate omne inferno in le facie de illa.
Finalmente, illa audiva que on habeva traciate "Gramigna"
in le ficos de India de Palagonia. "Il ha occurrite
excambio de tiros durante duo horas!" illes diceva,
"un carabinero morte, e plus de tres companiones de
armas ferite". Ma illes habeva tirate contra ille un
tanto grande fusilada que iste vice illes habeva trovate
un stagno de sanguine ubi ille habeva state.
Un nocte, Peppa se signava ante le lecto del vetula e
fugiva per le fenestre.
"Gramigna" era in le ficos de India de Palagonia. On
non habeva potite traciar le in ille terreno de brossas e
conillos, lacerate, sanguinose, pallide pro duo dies de
fame, ardite per le febre, e con le carabina punctate.
Quando ille la videva venir, resolute, in le medio del
brossas dense, in le luce debile e lugubre del alba,
ille pensava un momento esque ille deberea tirar.
"Que vole vos?" ille demandava, "proque vos veni hic?".
Illa non respondeva, reguardente le fixemente, "va via!"
diceva ille, "va via, durante que Christo te adjuta!".
"Ora, io non pote retornar a casa," illa respondeva,
"le strata es toto plen de soldatos". quando illa non
se moveva, "Gramigna", stupefacite, la approchava con
le pugnos clause; preste a colpar la. "Dunque?... es
tu folle? ... o es tu alicun spia?"
"No," diceva illa"no!"
"Ben, in qual caso, va a prender me un flasco de aqua,
a basso in le rivo." Peppa iva sin dicer un sol parola,
e quando "Gramigna" audiva le tiros de fusil, ille se
mitteva a surrider sarcasticamente, e diceva a se:
"iste tiros era pro me".
Ma pauco postea, ille videva le puera retornar con
le flasco in le mano, lacerate e sanguinose. Ille
lo sasiva, assetate, e quando ille habeva bibite
e recovrate le halito, la diceva in fin: "Tu vole
venir con me?"
"Si," signalava illa avidemente con le capite, "si".
E illa le sequeva per le valles e montes, affamate,
seminude, currente sovente a cercar le un flasco de
aqua o un pecia de pan al risco del vita. Si illa
retorneva a manos vacue, in medio al tiros, su amante,
devorate per le fame e le sete, la batteva.
Un nocte, quando il habeva le luna, e se audiva latrar
le canes, lontano, in le plana. "Gramigna" se levava
in pedes rapidemente, e la diceva: "Tu resta hic, o io
te occidera tanto certo que il ha un Deo! Illa con su
dorsa al rocca, in fundo al ravina, ille, al contrario,
curreva per le ficos de India. Totevia le alteres plus
astute, veniva a incontrar le justo in iste parte.
"Halt! halt!" e le fusilada de tiros. Peppa, qui
tremeva solo pro ille, le videva retornar a illa,
tanto ferite, que ille poteva a pena trainar se, e
se jectava a quatro patas pro recargar le carabina.
"Es le fin!" diceva ille, "Ora illes me prende" e
ille habeva le scuma al bucca, le oculos lucente como
illos de lupo, e habeva a pena cadite sur le ramos
desiccate como un fasce de ligno quandole companiones
de armas era super ille, omnes insimul.
Le die sequente, illes le trainava per le vias del
village, sur un carro, toto lacerate e sanguinose.
Le gente afflueva in torno pro vider le; e su amante,
anque illa era in manicas de ferro, como un fur, illa
qui habeva tante auro como Sancte Margarita!
Le pobre matre de Peppa debeva vender tote le "drappos
blanc" del equipamento nuptial, e le pendentes de auro,
e le annellos pro le dece digitos, pro pagar le advocatos
de su filia, e ista retornava al casa, povre, malade,
avergoniate, e con le filio de "Gramigna" in su brachios.
In le pais nemo la jammais videva plus. Illa stava celate
in un angulo del cocina como un bestia feroce e non
sortiva, excepte quando su vetule matre era morte de
penuria e illa debeva vender le casa.
Alora, de nocte, illa iva foras del vicinitate, lassante
le filio al hospicio del orphanos, sin mesmo tornar se a
retro, e vadeva a Catania ubi on habeva dicite la que
"Gramigna" era in le prision. Illa vagava circa ille
grande edificio lugubre, reguardante le barras de ferro,
cercante ubi ille poteva esser, con le policieros sempre
post illa, insultate e persequite a omne passo.
Finalmente illa sapeva que su amante non era plus ibi,
que on le habeva conducite via, trans le mar, in manicas
de ferro e con un corbe al collo. Que poteva illa facer?
Illa remaneva apud le crcereros, como si illa mesme era
parte de ille grande edificio lugubre e silentiose. Verso
le carabineros, alora, qui habeva prendite de illa
"Gramigna" in le boscage del ficos de India, illa sentiva
un specie de teneressa respectuose, como le admiration
pathologic del fortia, e era sempre in le paserna, pro
scopar le salas e lustrar le bottas, tanto que illes
la appellava "le pannelletto del caserna". Solmente
quando illes partiva pro alicun expedition riscose,
e illa les videva cargar le armas, illa deveniva pallide
e pensava a "Gramigna".
Traducite per B. C. Sexton
--------
Nove parolas: "bai": A. bay, E. bayo, F. bai, I. baio;
"sebo": A. tallow, E. sebo, F. suif, I. sego. Lat. sebum;
"recargar", derivate de "cargar".
|
