d[010320] x[Kiviaho Allan] z[KivA-13J interlng] r[AveE-13G]
s[Re: Finnese scripte e parlate] c[+finnese +dialectos +kusoo_sekij]

Usa Courier New 10 o Courier 10 pro tener le tabulas
in ordine, per favor!

[log in to unmask]
[log in to unmask]
[log in to unmask]
[log in to unmask]
[log in to unmask]
[log in to unmask]
[log in to unmask]
[log in to unmask]

---------------------------------------------------------------
Avey Esteban 010318: Io es curiose si le lingua parlate es
multo similar al lingua scripte. Generalmente, il pare sempre
existir un differentia inter le linguas parlate e scripte. Io
non face referentia al pronunciation, ma al uso syntactic.
Alcun linguas presenta iste phenomeno plus que alteres. Por
exemplo, in espaniol, le lingua parlate es quasi identic al
lingua scripte. Nonobstante, io crede que le lingua chec
parlate es multo differente del lingua scripte.
Terve! (Salute)
Esteban
------------------------------------------------------

Allan Kiviaho:

Finnese scripte ha un controlo stricte. Nos ha le
Academia Finlandese que previemente era un sorta del
Inquisition o Academie Francaise de Richelieu, hodie
plus un institution consiliante. Finlandia ha essite
un stato independente solmente 83 annos, durante le
previe 800 annos illo era occupate per Svedia o
Russia (ca. 120 annos). Solmente in 1863 le imperator
de Russia, Alexander II, statueva un lege que le
lingua finnese debeva devenir gradualmente equal con
le svedese usque le anno 1883. Assi, le finnese ha
habite derectos equal (formalmente, in theoria) in
NOSTRE pais solmente durante 118 annos. Le numero de
scholas secundari (lyceos) per capita ha attingite le
equalitate con le svedophones solmente ante 30-40
annos! Ancora hodie le svedophones ha privilegias
super le finnophones. Sed illo me non
disturba - proque le resto de mi familia es
svedophone ...!

Le prime remarcabile autor finnese era Aleksis Kivi
(1834-1872). Su roman "Seitsemän veljestä" (Septe
fratres), imprimite in 1870, era le prime proprie
roman finnese.

Inter finnese scripte e parlate existe certe clare
differentias. Sed mesmo le finnese parlate ha un
clar pronunciation e on pote scriber lo
phoneticamente accuratemente. On usa plus o minus
modestemente finnese parlate in romanes.

Il ha nuances delicate in le lingua parlate que
flagrantemente revela le nivello de education de
parlator. Sed mesmo si un altissimo educate
finlandese parla supercorrecte finnese scripte illo
sona nimis snobbish, como oxfordismo con stiff
upperlip ... Sed in orationes e lecturas on debe
parlar correcte finnese scripte.

Forsan le plus grande differentia inter finnese
scripte e parlate es que in finnese parlate on usa
un modo passive. E.g.

       Finnese scripte                 Finnese parlate
-----------------------------  --------------------------------
                         Mennä (Vader)
Me menemme o menemme           Mennään (= tempus passive)
Nos vade                       On vade (totevia significante
                               "nos vade")

Menkäämme!                     Mennään!
(Vamos vader! - Imperativo     On pote etiam dicer
[o subjuntivo?. Let's go!]     "Mentiin!"
                               On vadeva (passivo imperfecte,
                               benque illo significa "Vamos
                               vader [nunc]!")

Io pensa que nos deberea dicer in interlingua "vademos" in
loco de "vamos vader" ...

---------------------------------------------------------------
Rehnström Kjell 010318: In le radio e television on parla un
lingua que - como ego lo comprende - in principio es lingua
scripte. On scribe "Onko sinulla" (Esque tu ha) ma on dice
alque como "Onk slla" [*].
------------------------------------------------------

Allan: [*] In plus multe casos "onk sulla" que es
pronunciate relativemente clarmente.

Nunc io vole presentar un historia de mi pueritia in
mi communa de nascentia, Alavus in Sud-Ostrobothnia,
hodie un parve citate.

Il occurreva in 1942 o 1943 quando io habeva 7 o 8
annos. Il era guerra e nos era plus o minus subnutrite
e malvestite. Io vadeva con mi amico al longe de
famose fossa de sablo de Alavus. Subito nos videva que
duo puellas de nostre etate, multo magre e blau de
frigido, preparava se a urinar basso in le fossa. Nos
faceva halto pro reguardar. Le puellas stoppava
avergoniante le action e comenciava reponer lor
gonnellas a basso.

Sed tunc la altere de puellas diceva:

       Finnese parlate                 Finnese scripte
-----------------------------  --------------------------------
"Kyllä me kustahan vaikka      "Kyllä me kusemme vaikka
olisitta kuninkahia!"          olisitte kuninkaita!"
       "Vermente nos urina benque vos esserea reges!"
       - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
       Le puellas comenciava continuar sur actiones
       natural e nos continuava nostre viage, un pauc
       avergoniate. Nos era escortate con un crito
       defiante trans le boscage:
"Kusoo sekij joka näköö!"      "Kusee sekin joka näkee"
       "Mesmo ille urina que vide!"

Sed le previe era le dialecto del Sud-Ostrobothnia.
In finnese parlate de Helsinki le previe esserea:

"Kyllä me kustaan vaikka olisitte kuninkaita!".
"Kusee sekij joka näkee!".

Usque isto mi mantra como un sud-ostrobothniano ha
essite: "Kusoo sekij joka näköö!". Ille parolas sona
ancora in mi aures, post 58 annos, como io haberea
audite los heri.

Deman matino le nave "Nordlandia" transporta nos a
Tallinn, le capital de Estonia, pro duo dies. Tallinn
es un meraviliose citate medieval. Multo belle e
civilisate.

Assi, sub ille signos,
vostre

Allan