In iste texto Stan usa USQUE e LONTAN, in vice de su propositiones FIN A e
LONGITAN.

Post tante annos il es surprendente quanto mal scribe nostre bon Stan in
interlingua.

Josu Lavin



2013/7/11 Mulaik, Stanley A <[log in to unmask]>

> LE PROFESSOR E LE LUNATICO
>
> Per Stanley Mulaik
>
> Le sequente historia es basate super le libro The Professor and The
> Madman, per Simon Winchester e publicate per Harper Collins in 1998.
>
> In le horas prematinal del 17 de februario 1872, sub le lumine del luna
> in Palude Lambeth,  un quartiero basse de London, tres tiros rumpeva le
> aere quiete e un obrero pedestre, ambulante a su loco de labor, cadeva
> morte.  Quasi immediatemente un agente del policia apprehendeva le
> assassino, qui non resisteva su arresto.  Isto esseva le comenciamento
> del plus inusual historia del creation del plus grande dictionario in
> le mundo, le Oxford English Dictionary.
>
> Le assassino esseva un americano, un Capitano William Chester Minor,
> 37, pensionate, un chirurgo in le Armea del Statos Unite, qui habeva
> servite in le Guerra Civil in le Statos Unite.  Ille pretendeva que il
> ha essite un error tragic de su parte.  Ille habeva persequite un
> altero qui habeva intrudite in su camara  e ha confundite le homine
> tirate como le intruditor.  Proque de su stato como un americano e un
> capitano pensionate in le Armea del Statos Unite, Scotland Yard
> investigava le caso e discoperiva que le capitano esseva pensionate de
> suffrer un maladia mental, monomania, un obsession forte super un
> topico singule.  Ille credeva que irlandeses essayava intrar su camera a
> nocte pro performar actos sexual e cruel super su corpore.  Le policia
> de London jam habeva audite de ille, proque plure vices ille ha
> appellate a illes pro proteger le contra iste intruditores
> delusional.   A su judicio, ille esseva declarate mentalmente insan, un
> lunatico, e assi non responsabile pro su actiones. Sub le nove lege de
> McNaughton, su judicio non esseva a mitter le al prision regular, mais
> a un prision pro le lunaticos.
>
> Como  multe individuos qui suffre le delusiones paranoide, Capitano
> Minor esseva in altere respectos mentalmente intacte, ancora capace de
> ager in un maniera civil e rational in le majoritate de situationes.
> Le Superintendente del nove Asylo Broadmoor pro le Insan Criminal, ubi
> Minor esseva mittite, esseva un homine human, e decideva que in multe
> respectos Minor esseva un homine educate, culte, e sensitive, e le dava
> privilegios a accessar su moneta (su pension continuava del Armea del
> Statos Unite e ille recipeva moneta de su familia ric in Connecticut)
> pro comprar o libros o materiales artistic (ille esseva un excellente
> pinctor). Le Superintendente mesmo le dava duo cellulas jungite pro
> provider un loco ubi ille poteva pinger o poner e leger su libros.
>
> E Minor mesme habeva alcun remorso pro su acto de occider un homine
> innocente.  Proque Broadmoor esseva proxime al mesme quartiero de
> London ubi ha occurrite le homocidio, Minor invitava le sposa del
> homine occidite a visitar le tal que ille poteva dar la moneta e
> exprimer su remorso.  Isto brevemente duceva a un interessante relation
> proque illa deveniva un amica del povre capitano.  Illa comenciava a
> portar libros de librerias ubi Minor habeva comprate los per posta.  E
> in un de iste libros Minor discoperiva un appello imprimite pro adjutar
> le redaction de un grande effortio a preparar un nove e exhaustive
> dictionario del lingua anglese sub le egide del Pressa Universitari de
> Oxford.
>
> Minor scribeva le redaction del nove dictionario pro reciper
> instructiones. Su adresse esseva listate solmente como "Broadmoor,
> Crowthorne, Berks", que non indicava al incognite que isto esseva le
> asylo del insan criminal. Le redaction le inviava instructiones.  E con
> isto ille comenciava a producer alcun del plus elegante definitiones e
> numerose quotationes in le Oxford English Dictionary.
>
> Le philosophia del redaction in crear su dictionario esseva differente
> que altere dictionarios del passato, que sovente esseva prescriptive
> del correctessa.  Le germanos, italianos e francese jam habeva constate
> institutiones pro mantener lor linguas in forma correcte.  In Italia le
> Accademia della Crusca habeva essite fundate pro mantener le cultura
> "italian". E un dictionario italian esseva producite per le Accademia
> in 1612.  In Paris le Richleau habeva establite le Academie Francais in
> 1634, e su membros, le "Quaranta Immortales" , ha presidite super le
> integritate e rectitude del lingua usque hodie.  Mais le brittanicos ha
> decidite contra un tal approche prescriptive.
>
> Le prime conception del nove dictionario esseva date al Die Guy Fawks,
> 1857 con un lectura al Societate de Philologia al Libreria de London
> per le Reverendo Doctor Richard Chenevix Trench.  In su lectura ille
> argueva que alcun futur creator de un dictionario debe recognoscer que
> un dictionario es solmente un inventario del lingua e definitemente non
> un guida al usage proprie o correcte.  Su creator ha necun derecto a
> selectionar parolas pro inclusion super le base que alcunos esseva bon
> e alteros es mal.  Le lexicographo es un historico e non un critico. Il
> non es in le poteres de un dictator o quaranta a determinar qual parolas
> debe esser usate o non.  Un dictionario debe esser un registration de
> tote le parolas in le lingua que possede alcun duration de vita in le
> lingua standard.  Al corde de un tal dictionario debe esser le historia
> del duration vital de cata e tote parola.  Alcun parolas es antique e
> existe ancora. Alteros veni pro un instante, alora illes evanesce.
> Tote tal parolas es partes valide del lingua anglese, il non importa
> que illes es vetule o obsolete o nove e con futuros questionabile.
>
> Trench alora describeva su vision del maniera in crear le
> dictionario.  Il es importante, ille diceva, a determinar quando un
> parola esseva nascite, e alora a  describer le varie sensos que illo
> acquireva in su vita, per monstrar le maniera in que illo esseva usate
> in literatura scripte, con quotationes real. Lo que esseva requirite
> esseva le leger de toto e le quotation de toto que monstrava qualcunque
> esseva importante in le usage e vita del parola.
>
> Obviemente le labor esseva plus que un singule homine o mesmo un gruppo
> de scholares poterea facer.  Il esserea necesse, Trench diceva, a
> recrutar un equipa, possibilemente de centos de centos de amateures sin
> pagamento, toto laborante como voluntarios.
>
> Le idea esseva attractive con un appello democratic.  Tal un
> dictionario esserea un producto democratic que monstrava le importantia
> principal del libertate del individuo, que on pote usar parolas
> liberemente, como on vole, sin stricte e dur regulas del conducto
> lexical.
>
> Le idea non esseva a attinger su realization usque vInti e duo annos
> plus tarde. Le prime redactor del nove dictionario esseva Herbert
> Coleridge e ille discoperiva que le grandessa del labor esseva mesmo
> plus grande que alcuno ha imaginate.   Post su subite morte, Frederick
> Furnival esseva cargate como le redactor, mais ille mancava le
> qualitates de mantener le entusiasmo de su obreros, e on tosto
> comenciava a creder que le projecto fallerea.  Mais isto non esseva su
> fato.  Finalmente Furnival approchava James Murray un juvene philologo,
> qui jam ha demonstrate su habilitate in interprender grande labores
> redactive, con le proposition que ille deveni le redactor del
> projecto.  De plus le Pressa Universitari de Oxford decideva a appoiar
> le projecto.
>
> Post obtenir facilitates pro conducer le operationes e un equipa de
> subredactores, Murray inviava quarte paginas in appello al publico
> anglese a devenir voluntarios pro le grande projecto.  Istos esseva
> imprimite in periodicos, e lassate a bibliothecas e librerias.  E in
> iste maniera  Capitano Minor apprendeva del existentia del projecto e
> deveniva un voluntario in su rangos.  Le quarte paginas esseva portate
> a ille per le vidua del homine qui Minor ha occidite a Broadmoor in un
> libro comprate de un venditor de libros in London.
>
> Minor habeva talentos special pro iste labor.  Ille esseva nascite como
> le filio de ric e educate missionarios american a Ceylon.  Su patre
> esseva un imprimitor. Post que su matre moriva subitemente quando ille
> habeva solmente tres annos, su patre tosto discoperiva un altere
> missionaria american a maritar.  Illa esseva un inseniante de pueros, e
> sapeva le lingua singhalese, que illa inseniava a su nove filiastro
> William.  Con accesso a multe libros in le bibliotheca del mission, e
> al papiros imprimite per su patre, Minor recipeva un education
> extraordinari.  De plus ille apprendeva tante linguas como possibile
> del populos local.  A dece-duo annos ille esseva fluente in Singhalese
> e habeva un bon base in Burmese tanto ben como le Hindi e Tamil, e
> varie dialectos chinese.  Su familia le inviava al Statos Unite pro un
> education avantiate, al Universitate Yale in New Haven, Connecticut,
> ubi ille studiava le medicina a devenir un chirurgo.  E su education
> anque le dava un bon fundation in le latino.
>
> De plus Minor habeva le tempore pro conducer le labor.  E ille habeva
> multe antique libros, per le qual ille cercava pro le uso de parolas
> assignate a ille per le redaction del dictionario, cercante pro le
> prime usage e altere usos. Ille deviava un poco del regulas del
> redaction a provider voluntarimente le informationes de altere parolas,
> mesmo scribente le definitiones de illos. Lor qualitate esseva ben
> recognoscite per le redaction, qui ancora non cognosceva que Minor
> esseva un prisionero in un asylo pro lunaticos criminal.
>
> Durante le sequente trenta annos Minor continueva su recercas, inviante
> su listas de quotationes al redaction.  In le interrim Professor Murray
> deveniva curiose a incontrar iste mysteriose contribuente al
> dictionario, e finalmente vadeva a Broadmoor a discoperir, on dice, a
> su surprisa, que Minor esseva un prisionero in un asylo del lunaticos
> criminal.  Nonobstante, Murray e Minor deveniva bon amicos con un
> commun interesse in parolas. E lor relation continuava pro multe annos
> plus tarde.  Minor esseva un del plus grande contribuentees al projecto.
>
> Per le annos, le condition mental de Capitano Minor lentemente pejorava
> se. Su delusions nocturnal cresceva.  Finalmente in un acto de
> desperation a causa de su practica del masturbation desde un puero,
> Minor usava un cultello permittite a ille pro acutiar su penciles e
> plumas a amputar su proprie penis, le organo offensive.  Como un
> chirurgo ille prendeva precautiones con un tourniquet a prevenir le
> perdita del sanguine, e ille informava su guardas immediatemente de lo
> que ille habeva facite, tal que ille poteva obtenir attention medic.
> Su injuria eventualmente sanava.
>
> Finalmente como un vetule homine, su familia in Connecticut appelleva
> al governamento brittanic a permitter William Minor a retornar al
> Statos Unite ubi ille esserea mittite a un hospital governamental pro
> le  mentalmente insan.  Le governamento brittanic finalmente se
> accordava con isto, e in 1910 Capitano William Minor esseva mittite al
> carga de su fratre Alfred, e ponite in un nave navigante al Statos
> Unite.  A su partita de Anglaterra esseva Senior James Murray e su
> sposa le dama Ada Murray volente  le un bon viage.
>
> Le professor senior James Murray moriva in 1915 ante vider le
> completion del dictionario.  Capitano William Minor moriva in 1920 e es
> interrate in un parve cemeterio in New Haven, Connecticut, non lontan de
> su universitate Yale mais proxime a un quartiero basse.
>
> Le Oxford English Dictionary  (OED)  non esseva complete usque 1927.
> Il habeva 12 volumines, cata un le grandor de un petra tumbal. Illo
> contine 414825 definitiones, e 1827306 quotationes illustrante le usage
> del parolas.  Minor contribueva milles a istos.
>
>                                    ~ ~ ~
>
> Pro interlinguanos del interessa es le philosophia del Oxford English
> Dictionary.  Illo non es prescriptive de usage correcte, plus tosto
> solmente un registration de lo que es anglese.  Io opina que un similar
> philosophia esseva al base del Interlingua English Dictionary, per IALA
> sub le direction de Dr. Gode.  On non prescribe lo que es correcte
> usage o mesmo un bon lingua auxiliar. On solmente registra lo que es
> international in un forma objective. Assi on discoperi le multe
> synonymos in le dictionario.  Dr. Gode esseva un redactor professional
> de Libros de Referentia a T. Y. Crowell Company in New York, e su labor
> inter 1942 e 1952 pro IALA esseva solmente in su tempore extra. Su
> attitudes objective e nonprescriptive es in le tradition de
> lexicographos anglese desde le inception del Oxford English Dictionary.
>
>
> --
> Pro leger le archivos e pro modificar o cancellar le subscription:
> http://listserv.icors.org/archives/interlng.html
>


--
Pro leger le archivos e pro modificar o cancellar le subscription:
http://listserv.icors.org/archives/interlng.html