Un simile exercitio on pote facer 
per le parola nocte. Il es nocturne 
que es commun al linguas fonte.

Kjell R
cleij skrev 2013-07-09 19:46:
> Car amicos,
>
> Il me place multo que plure nove 
> interessatos de interlingua
> discute in INTERLNG. 
> Specialemente pro illes io vole
> presentar un articulo super le 
> prototypos, que Martijn Dekker
> (le vice secretario del UMI) ha 
> scribite in 2008.
>
> Salutationes
> Piet Cleij
>
>
> ----- Original Message ----- 
> From: "Martijn Dekker" 
> <[log in to unmask]>
> To: <[log in to unmask]>
> Sent: Sunday, July 27, 2008 2:11 AM
> Subject: [INTERLNG] 
> Regularisation del prototypos (un 
> discurso...)
>
>
>> Car collisteros,
>>
>> Le participantes in gruppos de 
>> interlingua, specialmente 
>> novicios, retorna frequentemente 
>> a discuter e questionar le 
>> formas de parolas in 
>> interlingua. Tal discussiones me 
>> ha date le impression que le 
>> principios fundamental del 
>> derviation del vocabulario de 
>> interlingua non es multo ben 
>> comprendite.
>>
>> Pro isto, io vole discuter hic 
>> un del iste principios: le 
>> regularisation del formas 
>> prototypic del parolas de 
>> interlingua. (Prepara vos: isto 
>> ha devenite tote un discurso!)
>>
>> Nos totes sape que cata vocabulo 
>> de interlingua se basa in un 
>> singule parola original 
>> (frequentemente, ma non 
>> exclusivemente, del latino o del 
>> greco), e que le vocabulos 
>> assume formas prototypic.
>>
>> Le procedura general que IALA ha 
>> stipulate pro determinar iste 
>> prototypos es:
>>
>> (A) colliger le formas que le 
>> parola original ha assumite in 
>> le linguas de base (anglese, 
>> francese, espaniol, portugese, 
>> italiano, germano, russo);
>>
>> (B) reconstruer le 
>> disveloppamento etymologic del 
>> parola trans le historia, a 
>> partir del forma original;
>>
>> (C) preservar in le prototypo 
>> solmente le characteristicas del 
>> original que supervive in duo 
>> (2) o plus linguas de base.
>>
>> Iste procedura pro determinar le 
>> prototypos del parolas, le qual 
>> se explica in terminos plus 
>> complexe in le introduction al 
>> IED, ha essite appellate 
>> posteriormente le "regula de duo".
>>
>> Alora, como exercitio 
>> intellectual, io va tentar 
>> reconstruer, secundo iste 
>> procedura, le prototypo del 
>> parola que in latino classic es 
>> "integrus". In le linguas de 
>> base existe le sequente parolas 
>> que se disveloppava a partir de 
>> "integrus":
>>
>> [en] entire (= whole)
>> [fr] entier
>> [es] entero
>> [pt] entero
>> [it] intero
>>
>> In germano e russo, un herede 
>> directe de "integrus" non 
>> existe, ergo nos pote omitter 
>> iste duo linguas.
>>
>> Ben! Como se diveloppava iste 
>> formas a partir de "integrus", e 
>> quales es le characteristicas de 
>> iste disveloppamento que se 
>> preserva in duo o plus de liste 
>> linguas? Io tracia:
>>
>> (1) Le modification del "i" 
>> initial a un "e" es commun a en, 
>> fr, es, pt.
>> Resultato intermediari: ENTEGRUS
>>
>> (2) Le perdita del "g" es commun 
>> a tote le quatro.
>> Resultato intermediari: ENTERUS
>>
>> (3) Le modification del final 
>> "us" a "o" es commun a es, pt e it.
>> Resultato intermediari: ENTERO
>>
>> (3a) Sed, attention, il ha un 
>> exception pro suffixos de 
>> adjectivos! Le "o" final 
>> significa le genere masculin, e 
>> post que interlingua non ha 
>> genere grammatic, nos lo 
>> "neutralisa" a un "e" final, 
>> secundo le modello del 
>> adjectivos que in le linguas de 
>> base es invariabile, como "grande".
>>
>> Prototypo final: ENTERE.
>>
>> Alora, es "entere" interlingua? 
>> Absolutemente non! Le parola de 
>> interlingua es: INTEGRE.
>>
>> Proque?
>>
>> Le explication se trova in un 
>> importante principio: le 
>> REGULARISATION! Le parolas de 
>> interlingua non es purmente 
>> prototypic: illos es prototypos 
>> regularisate.
>>
>> Regularisate, como?
>>
>> Como on repete frequentemente in 
>> le propaganda pro interlingua: 
>> "Non es necessari inventar un 
>> lingua international; illo ja 
>> existe latentemente in tote le 
>> linguas de Europa!"
>>
>> Iste existentia latente del 
>> lingua international se trova 
>> principalmente in PAROLAS 
>> DERIVATE de parolas simple. Le 
>> parolas hereditate del latino 
>> non se trova generalmente in 
>> formas simple, ma in derivatos 
>> de istes.
>>
>> Alora, que nos cerca, non 
>> solmente in le linguas de base 
>> ma in tote le linguas europee, 
>> un del formas derivate de 
>> "integrus": le parola que 
>> significa "qualitate de esser 
>> integre" (latino: "integritas").
>>
>> Un hora de recercas in internet 
>> (usante 
>> http://translate.google.com e 
>> http://websters-online-dictionary.com/ 
>> ) me ha date le sequente 
>> resultatos:
>>
>> ROMANIC
>> [fr] entier; integrité
>> [es] entero; integridad
>> [pt] entero; integridade
>> [it] intero; integrità
>> [ca] enter; integritat
>> [ro] întregi; integritate
>>
>> GERMANIC
>> [en] entire; integrity
>> [de] gesamt; Integrität
>> [nl] geheel; integriteit
>> [da,no,sv] hel; integritet
>>
>> SLAVIC
>> [bg] ?; integritet (in scriptura 
>> cyrillic)
>> [cz] ?; integrita
>> [hr] cijeli; integriteta
>> [pl] caly; integralnosci
>> [...] ?
>>
>> Ben, iste parve recerca es multo 
>> incomplete e probabilemente ha 
>> errores, ma suffice pro 
>> demonstrar que "INTEGR-", le 
>> radice del latino "integrus", ha 
>> supervivite totalmente intacte 
>> in linguas de Europa integre!
>>
>> Tote iste linguas, includente le 
>> linguas romanic, ha imprestate 
>> le derivato "integritas" 
>> directemente del latino classic, 
>> modificante nihil que le suffixo.
>>
>> Pro multe vocabulos, le "regula 
>> de duo" suffice ben pro derivar 
>> un prototypo de interlingua, ma 
>> non in casos como iste.
>>
>> Considerante le grande diffusion 
>> de iste derivatos con le mesme 
>> radice uniforme, interlingua 
>> abandona le prototypo 
>> angloromanic ENTER- e opta pro 
>> usar le radice classic e 
>> international, INTEGR-.
>>
>> Le principio de preferer tal 
>> parolas "latente" si illos es 
>> plus uniforme e plus diffundite 
>> que le prototypos del linguas de 
>> base, resulta automaticamente in 
>> un regularisation del 
>> vocabulario de interlingua.
>>
>> Nota ben que nulle lingua 
>> national europee deriva 
>> regularmente su forma specific 
>> de "integritate" de su 
>> parola-radice. Solmente in 
>> interlingua, integre => 
>> integritate es completemente 
>> regular!
>>
>> Es iste regularitate que 
>> permitte le derivation facile de 
>> nove parolas, como le eminente 
>> Ingvar Stenström explica con 
>> grande claritate in su articulo 
>> "Formation de parolas in 
>> Interlingua":
>> http://www.interlingua.nu/paginas/parolas.htm 
>>
>>
>> Toto isto demonstra que 
>> interlingua non es simplemente 
>> un lingua interromanic, ma es 
>> realmente le "latino moderne 
>> international e simplificate".
>>
>> Pro concluder, un parve exercitio:
>>
>> Il ha multe altere parolas in 
>> Interlingua que abandona le 
>> "regula de duo" proque existe 
>> radices plus international in 
>> derivatos. Un exemplo commun es 
>> "tempore" (in loco de "tempo") a 
>> causa de "temporal", "temporari" 
>> e "temporanee". Un altere 
>> exemplo es "altere" (in loco de 
>> "otre" o forsan "autre"), a 
>> causa de "alterar", 
>> "alternative", etc. Esque vos 
>> sape trovar plus?
>>
>> - Martijn, qui ha integremente 
>> finite su discurso :-)
>>
>> -- 
>> Archivos e disabonar: 
>> http://listserv.icors.org/archives/INTERLNG.html 
>>
>>
>>
>
>
> -- 
> Pro leger le archivos e pro 
> modificar o cancellar le 
> subscription:
> http://listserv.icors.org/archives/interlng.html 
>
>


--
Pro leger le archivos e pro modificar o cancellar le subscription:
http://listserv.icors.org/archives/interlng.html