Ave interlinguanistae! Moriturus vos salutat!
Ecce nostre arma secret (o forsan un arma public)
contra Esperanto.
Vamos saper le sequente situation:
On ha un votation in le Union Europee re le
lingua auxiliar official. Le duo remanente
candidatos son esperanto e interlingua.
On da al votantes le texto infra in esperanto
e interlingua. Que vincera?
Le texto era inviate per Ingvar Stenstrom a Kjell
Rehnstrom qui ha benevolente lo scanite. Multo gratias!
Io (Allan) ha juxtaponite le textos. Forsan alicun
voluntarios face correctura. Il esserea bon si on
controllarea etiam le stilo.
Lege le texto in ASCII Courier 10 o Courier New 10,
per favor, alteremente le juxtaposition probabilemente
vadera perdite.
Salutante
Allan
Un moriturus (Le plus tardo, speramente)
"Le homines i e va,
le interlingua resta!"
========================================
UNIVERSALA DEKLARACIO DE HOMAJ RAJTOJ
DECLARATION UNIVERSAL DEL DERECTOS HUMAN
========================================
Esperanto / Interlingua juxtaponite
Le texto era inviate per Ingvar Stenstrom,
scanite per Kjell Rehnstrom e
juxtaponite per Allan Kiviaho 980321
Esperanto Interlingua
------------------------ -------------------------
UNIVERSALA DEKLARACIO DE DECLARATION UNIVERSAL DEL
HOMAJ RAJTOJ DERECTOS HUMAN
------------------------ -------------------------
Artikolo 1 Articulo 1
Cxiuj homoj estas denaske Omne esseres nasce libere e
liberaj kaj egalaj laux digno equal in dignitate e in
kaj rajtoj. Ili posedas racion derectos. Illes son dotate de
kaj konsciencon, kaj devus ration e de conscientia, e
konduti unu al alia en spirito debe ager le unes verso le
de frateco. alteres in un spirito de
fraternitate.
Artikolo 2 Artikulo 2
Cxiuj rajtoj kaj liberecoj Cata uno pote prevaler se de
difinitaj en tiu cxi omne derectos e de omne
Deklaracio validas same por libertates proclamate in le
cxiuj homoj, sen kia ajn presente Declaration, sin
diferencigo, cxu laux raso, nulle distinction
hautkoloro, sekso, lingvo, particularmente de racia, de
religio, politika aux alia color, de sexo, de lingua, de
opinio, nacia au socia deveno, religion, de opinion politic o
posedajxoj, naskigxo aux alia de omne altere opinion, de
stato. origine national o social, de
fortuna, de nascentia o de
omne altere situation.
Plie, nenia diferencigo estu De plus, il non essera facite
farata surbaze de la politika, nulle distinction fundate
jurisdikcia aux internacia super le statuto politic,
pozicio de la lando aux juridic o international del
teritorio, al kiu apartenas la pais o del territorio del
koncerna persono, senkonsidere qual un persona es
cxu gxi estas sendependa, sub ressortente, que iste pais
kuratoreco, ne-sinreganta aux sia pais o territorio
sub kia ajn alia limigo de la independente, o sub tutela,
suvereneco. non autonome o submittite a un
qualcunque limitation de
soveranitate.
Artikolo 3 Articulo 3
Cxiu havas la rajtojn je vivo, Omne individuo ha derecto al
libereco kaj persona sekureco. vita, al libertate e al
securitate de su persona.
Artikolo 4 Articulo 4
Neniu estu tenata en sklaveco Nemo essera mantenite sive in
au servuteco; sklaveco kaj sclavitude sive in servitude;
sklavkomerco estu le sclavitude e le traffico
malpermesitaj en cxiuj siaj del sclavos son interdicte in
formoj. omne lor formas.
Artikolo 5 Articulo 5
Neniu suferu torturon aux Nemo essera submittite ni al
kruelan, nehoman aux tortura, ni a penas o
sendignigan traktadon aux tractamentos cruel, inhuman o
punon. degradante.
Artikolo 6 Articulo 6
Cxiu rajtas esti cxie Cata uno ha le derecto al
agnoskita jure kiel persono. recognoscentia de su
personalitate juridic in omne
locos.
Artikolo 7 Articulo 7
Cxiuj homoj estas jure egalaj, Omnes son equal ante le lege e
kaj rajtas sen diskriminacio ha derecto sin distinction a
al egala jura protekto. Cxiuj un equal protection del lege.
rajtas ricevi egalan protekton Omnes ha derecto a un equal
kontraux kia ajn diskriminacio, protection contra tote
kiu kontrauxas tiun cxi discrimination que violarea le
Deklaracion, kaj kontraux kia presente Declaration e contra
ajn instigo al tia tote provocation a un tal
diskriminacio. discrimination.
Artikolo 8 Articulo 8
Cxiu rajtas ricevi de la Omne persona ha derecto a un
kompetentaj naciaj tribunaloj recurso effective ante le
efikan riparon pro agoj, kiuj juridictiones national
kontrauxas la fundamentajn competente contra le actos
rajtojn, kiujn li havas laux la infringente le derectos
konstitucio aux la legxoj. fundamental que son
recognoscite a ille per le
Constitution e per le lege.
Artikolo 9 Articulo 9
Neniu suferu arbitrajn Nemo pote esser arbitrarimente
areston, malliberigon aux arrestate, detenite o exilate.
ekzilon.
Artikolo 10 Articulo 10
Cxiu en plena egaleco rajtas Omne persona ha derecto in
je justa kaj publika proceso plen equalitate, a isto que su
antaux sendependa kaj senpartia causa sia audite
tribunalo, por prijugxo de equitabilemente e publicamente
liaj rajtoj kaj devoj kaj de per un tribunal independente e
kiu ajn kriminala akuzo impartial, que decidera, sia
kontraux li. de su derectos e obligationes
sia del ben-fundate de omne
accusation in materia penal
dirigite contra ille.
Artikolo 11 Articulo 11
1. Cxiu akuzita pro punebla 1. Omne persona accusate
faro rajtas, ke oni supozu lin delictuose es presumite
senkulpa, gxis oni pruvos innocente usque al momento
laulegxe lian kulpon en quando su culpabilitate habera
publika proceso, en kiu li essite legalmente establite in
ricevis cxiujn garantiojn le curso de un processo public
in que omne garantias
necessari a su defensa habera
essite assecurate a ille;
2. Neniu estu konsiderata 2. Nemo essera condemnate pro
krimkulpa pro kia ajn ago aux actiones o omissiones que, al
neago, kiu ne konsistigis momento quando illos ha essite
puneblan faron, laux nacia aux committite, non constitueva un
internacia juro, en la tempo, acto delictuose secundo le
kiam gxi estis farita. Same derecto national o
tiel, ne estu aljugxita pli international. Idem, il non
severa puno ol tiu, kiu estis essera infligite nulle pena
aplikebla en la tempo, kiam la plus forte que illo que
punebla faro estis plenumita. esseva applicabile al momento
quando le acto delictuose ha
essite committite.
Artikolo 12 Articulo 12
Neniu suferu arbitrajn Nemo essera le objecto de
intervenojn en sian immixtiones arbitrari in su
privatecon, familion, hejmon vita private su familia, su
aux korespondadon, nek atakojn domicillio o su
kontraux sia honoro aux correspondentia, ni de
reputacio. Cxiu rajtas attentato a su honor, a su
ricevi juran protekton kontraux reputation. Omne persona ha
tiaj intervenoj aux atakoj. derecto al protection del
lege contra immixtiones o tal
attentatos.
Artikolo 13 Articulo 13
1. Cxiu havas la rajton libere 1. Omne persona ha le derecto
movigxi kaj logxi interne de de circular liberemente e de
la limoj de kiu ajn shtato. seliger su residentia al
interior de un stato.
2. Cxiu rajtas eliri el kiu interior de un stato.
ajn lando, inkluzive la de quitar omne pais, incluse
propran, kaj reveni en sian le sue, e de revenir a in su
landon. pais.
Artikolo 14 Articulo 14
1. Cxiu rajtas peti kaj ricevi 1. Ante le persecution, omne
en aliaj landoj azilon kontraux persona ha le derecto de
persekuto. cercar asylo e de beneficar
del asylo in altere paises.
2. Tiu rajto ne estas 2. Iste derecto non pote esser
alvokebla en kazoj de invocate in le caso de
persekutaj akuzoj malfalse persecutiones realmente
levitaj pro ne-politikaj fundate super un crimine de
krimoj aux pro agoj derecto commun o super
kontrauaj al la celoj kaj actiones contrari al scopo e
principoj de Unuigxintaj al principios del nationes
Nacioj. unite.
Artikolo 15 Articulo 15
1. Cxiu rajtas havi 1. Omne individuo ha derecto a
shtatanecon. un nationalitate.
2. Al neniu estu arbitre 2. Nemo pote esser
forprenita la shtataneco, nek arbitrarimente private de su
rifuzita la rajto shangxi sian nationalitate, ni del derecto
shtatanecon. de cambiar de nationalitate.
Artikolo 16 Articulo 16
1. Plenagxaj viroj kaj 1. A partir del etate nubile,
virinoj, sen ia ajn limigo pro le viro e le femina, sin nulle
raso, nacieco au religio, restriction re le racia, le
rajtas edzigxi kaj fondi nationalitate o le religion,
familion. Iliaj rajtoj estas ha le derecto de maritar se e
egalaj koncerne la geedzigxon, de fundar un familia. Illes
dum la geedzeco kaj koncerne habera derectos equal al
eksedzigxon. reguardo del maritage, durante
le maritage in le momento
de su dissolution;
2. Geedzigxo okazu sole laux 2. Le maritage pote solo esser
libera kaj plena konsento de concludite con le libere e
la geedzigxontoj. plen consentimento del futur
sposos;
3. La familio estas la natura 3. Le familia es le elemento
kaj fundamenta grupunuo de la natural e fundamental del
socio, kaj gxi rajtas ricevi societate e ha derecto al
protekton de la socio kaj de protection del societate e del
la Shtato. stato;
Artikolo 17 Articulo 17
1. Cxiu rajtas proprieti 1. Omne persona, tanto ben sol
havajxon, kaj sola kaj en como in collectivitate, ha
asociigxo kun aliaj. derecto al proprietate;
2. Al neniu estu arbitre 2. Nemo pote esser
forprenita lia proprieto. arbitrarimente private de su
proprietate.
Artikolo 18 Articulo 18
Cxiu havas la rajton je Omne persona ha derecto al
libereco de penso, konscienco libertate de pensata, de
kaj religio; tiu cxi rajto conscientia e de religion;
inkluzivas la liberecon iste derecto implica le
shangxi sian religion aux libertate de cambiar de
kredon, kaj liberecon religion o de conviction, assi
manifesti, cxu sola cxu kune como le libertate de
kun aliaj, cxu publike cxu manifestar su religion o
private, sian religion au su conviction solo o in
kredon per instruado, commun, tanto publicamente
praktikado, adorado kaj como in private, per le
observado. inseniamento, le practica., le
culto e le complimento del
ritos.
Artikolo 19 Articulo 19
Cxiu havas la rajton je Omne individuo ha derecto al
libereco de opinio kaj libertate de opinion e de
esprimado; cxi tiu rajto expression, lo que implica le
inkluzivas la liberecon havi derecto de non esser
opiniojn sen intervenoj de inquietate pro su opiniones, e
aliaj, kaj la rajton peti, isto de cercar, de reciper e
ricevi kaj havigi informojn de diffunder, sin
kaj ideojn per kiu ajn rimedo consideration frontieras, le
kaj senkonsidere pri la informationes e le ideas per
landlimoj. qualcunque medio de expression
que sia.
Artikolo 20 Articulo 20
1. Cxiu havas la rajton je 1. Omne persona ha derecto al
libereco de pacema kunvenado libertate de reunion e de
kaj asociigxo. association pacific.
2. Neniu estu devigita 2. Nemo pote esser obligate de
aparteni al asocio. participar a un association.
Artikolo 21 Articulo 21
1. Cxiu homo rajtas partopreni 1. Omne persona ha le derecto
la regadon de sia lando, aux de prender parte al direction
rekte aux pere de libere del affaires public de su pais,
elektitaj reprezentantoj. sia directemente, sia per le
intermediario de
representantes liberemente
seligite.
2. Cxiu rajtas je egala aliro 2. Omne persona ha derecto de
al publika servo en sia lando. acceder, in conditiones de
equalitate, al functiones de
public de su pais;
3. La volo de la popolo estu 3. le voluntate del populo es
la bazo de la autoritato de la le fundamento del autoritate
registaro; tiu volo estu del poteres public; iste
esprimata per regulaj kaj voluntate debe exprimer se per
autentikaj elektoj, kiuj okazu electiones honeste que debe
per universala kaj egala occurrer periodicamente, al
balotrajto, kaj per sekreta suffragio universal equal e al
vocxdono aux ekvivalentaj ballotta secrete e secundo un
liberaj vocxdonaj proceduroj. equivalente procedimento
assecurante le libertate del
votation.
Artikolo 22 Articulo 22
Cxiu, kiel membro de la socio, Omne persona, in tanto que
havas rajton je socia sekureco membro del societate, ha
kaj povas postuli la realigon, derecto al securitate social;
per naciaj klopodoj kaj ille es fundate a obtener le
internacia kunlaboro, kaj satisfaction del derectos
konforme al la organizo kaj economic, social e cultural
disponeblaj rimedoj de cxiu indispensabile a su dignitate
Shtato, de tiuj ekonomiaj, e al libere disveloppamento de
sociaj kaj kulturaj rajtoj, su personalitate, gratias al
kiuj estas nepre necesaj por effortio national e al
lia digno kaj por la libera cooperation international,
disvolvigxo de lia personeco. conto tenite del organisation
e del ressources de cata pais.
Artikolo 23 Articulo 23
1. Cxiu havas rajton je 1. Omne persona ha derecto al
laboro, je libera elekto de labor, al libere selection de
sia okupo, je justaj kaj su labor, a conditiones
favoraj laborkondicxoj kaj je equitabile e satisfacente de
protekto kontrau senlaboreco. travalio e al protection
contra le disoccupation;
2. Cxiu, sen ia ajn 2. Omnes ha derecto, sin nulle
diskriminacio, rajtas ricevi discrimination a un salario
egalan salajron pro egala equal pro un labor equal;
laboro.
3. Cxiu, kiu laboras, rajtas 3. Quicunque travalia ha
ricevi justan kaj favoran derecto a un remuneration
kompenson, kiu certigu por li equitabile e satisfacente,
mem kaj por lia familio assecurante a ille, assi como
ekziston konforman al homa a su familia, un existentia
digno, kaj kiun suplementu, conforme al dignitate human e
lauxnecese, aliaj rimedoj de completate si necessari per
socia protekto. omne altere medios de
protection social.
4. Cxiu rajtas formi kaj 4. Omne persona ha le derecto
aligxi sindikatojn por de fundar syndicatos con
protekto de siaj interesoj. alteres e de affiliar se a
syndicatos por le defensa de
su interesses.
Artikolo 24 Articulo 24
Cxiu havas rajton je ripozo Omne persona ha derecto al
kaj libertempo, inkluzive otios, e in particular a un
racian limigon de la limitation rationabile del
laborhoroj kaj periodajn duration del labor e a
feriojn kun salajro. vacantias pagate periodic.
Artikolo 25 Articulo 25
1. Cxiu havas rajton je 1. Omne persona ha derecto a
vivnivelo adekvata por la sano un nivello de vita sufficiente
kaj bonfarto de si mem kaj de pro assecurar su sanitate, su
sia familio, inkluzive de ben-esser e illos de su
nutrajxo, vestajxoj, logxejo familia, principalmente pro le
kaj medicina prizorgo kaj mangiar, le vestir, le
necesaj sociaj servoj, kaj la habitar, le curar, assi como
rajton je sekureco en okazo de pro le servicios social
senlaboreco, malsano, necessari; ille ha derecto al
malkapablo, vidvineco, securitate in caso de
maljuneco aux alia perdo de la disoccupation, de maladia, de
vivrimedoj pro cirkonstancoj invaliditate, de viuitate, de
ekster sia povo. vetulessa o in le altere casos
de perdita de su medios de
subsistentia consequentemente
a circumstantias independente
de su voluntate.
2. Patrineco kaj infaneco 2. Le maternitate e le
rajtigas al specialaj infantia ha derecto a un
prizorgoj kaj helpo. Cxiuj adjuta e un assistentia
infanoj, egale cxu ili special. Omne infantes, illes
naskigxis en au ekster nascite in le maritage como
geedzeco, ricevu saman socian illes ad extra le maritage,
protekton. frue del mesme protection
social.
Artikolo 26 Articulo 26
1. Cxiu havas rajton je 1. Omne persona ha derecto al
edukigxo.La edukado estu education. Le education debe
senpaga, almenaux en la esser gratuite, al minus pro
elementa kaj fundamenta lo que concerne le
stadioj. La elementa edukado inseniamento elementari e
estu deviga. La teknika kaj fundamental. Le inseniamento
porprofesia edukado estu elementari es obligatori. Le
gxenerale akirebla, kaj pli inseniamento technic e
alta edukado estu egale professional debe esser
akirebla por cxiuj laux ties generalisate; le accesso al
meritoj. studios superior debe esser
aperte in plen equalitate a
omnes in function de
lormerito;
2. Edukado celu la plenan 2. Le education debe visar al
disvolvon de la homa personeco plen florescer del
kaj plifortigon de la respekto personalitate human e al
al la homaj rajtoj kaj reinfortiamento del respecto
fundamentaj liberecoj. Gxi del derectos del homine e del
kreskigu komprenon, toleron libertates dundmaental. Illo
kaj amikecon inter cxiuj debe favorisar le
nacioj, rasaj au religiaj comprehension, le tolerantia
grupoj, kaj antauxenigu la e le amicitate inter omne
agadon de Unuigxintaj Nacioj nationes e omne gruppos racial
por konservo de paco. o religiose, assi como le
disveloppamento del
activitates del Nationes unite
pro le mantenentia del pace;
3. Gepatroj havas unuavican 3. Le genitores ha, per
rajton elekti la specon de la prioritate, le derecto de
edukado, kiun ricevu iliaj seliger le genere de education
infanoj. a dar a lor infantes.
Artikolo 27 Articulo 27
1. Cxiu rajtas libere 1. Omne persona ha le derecto
partopreni la kulturan vivon de prender parte liberemente
de la komunumo, gxui la artojn al vita cultural del
kaj partopreni sciencan communitate, de fruer del
progreson kaj gxiajn fruktojn. artes e de participar al
2. Cxiu havas rajton je 2. Cata uno ha derecto al
protekto de la moralaj kaj protection del interesses
materialaj interesoj moral e material resultante de
rezultantaj el eventualaj omne production scientific,
sciencaj, literaturaj au artaj litterari o artistic del
produktajxoj, kiujn li quales ille es le autor.
autoris.
Artikolo 28 Articulo 28
Cxiu havas rajton je socia kaj Omne persona ha derecto a que
internacia organizo, en kiu la regna, super le plano social e
rajtoj kaj liberecoj difinitaj super le plano international,
en cxi tiu Deklaracio povas un ordine tal que le derectos
esti plene realigitaj. e libertates enunciate in le
presente Declaration pote
producer plen effecto.
Artikolo 29 Articulo 29
1. Cxiu havas devojn al la 1. Le individuo ha deberes
komunumo, en kiu, sole, estas verso le communitate in le
ebla la libera kaj plena qual sol le libere e plen
disvolvigxo de lia personeco. disveloppamento de su
personalitae es possibile;
2. En la uzado de siaj rajtoj 2. In le exercitio de su
kaj liberecoj, cxiu estu derectos e in le gaudimento de
subigita sole al tiuj limigoj, su libertates, cata uno es
kiuj estas jure difinitaj submittite solo al
ekskluzive kun la celo certigi limitationes establite per le
adekvatan rekonon kaj lege exclusivemente in vista
respekton por la rajtoj kaj de assecurar le recognoscentia
liberecoj de aliaj kaj por e le respecto del derectos e
konformigxi al justaj postuloj libertates del alteres a a fin
de moralo, publika ordo kaj de satisfacer le juste
gxenerala bonfarto en exigentias del moral, del
demokrata socio. ordine public e del ben-esser
general in un societate
democratic;
3. Tiuj cxi rajtoj kaj 3. Iste derecto e libertates
liberecoj estas en neniu okazo non potera, in qualcunque caso
efektivigeblaj kontrauxe al la que sia, exercer se
celoj kaj principoj de contrarimente al scopos e al
Unuigxintaj Nacioj. principios del Nationes unite.
Artikolo 30 Articulo 30
Nenio en cxi tiu Deklaracio Nulle disposition del presente
estu interpretita kiel Declaration pote esser
implico, ke iu ajn Shtato, interpretate como implicante
grupo au persono iel ajn pro un stato, un gruppamento o
rajtas entrepreni ian ajn un individuo, un qualcunque
agadon au plenumi ian ajn derecto de livrar se a un
agon, kiu celus detrui kiun activitate o de cumplir un
ajn el la rajtoj kaj liberecoj acto visante al destruction
cxi-ene difinitaj. del derectos e libertates
enunciate in illo.
(Trad. de Sr Foubert)
|
